O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti fakulteti

1.1 Fonetik vositalar. 
Oybek asarlari tahlilida uchraydigan fonetik hodisalar unli yoki 
undoshlarning almashinishi, tushib qolishi, orttirilishi kabi bir necha hodisalarga 
duch kelamiz. 
Birgina uning “Bolalik” asarini oladigan bo‘lsak, unda uchraydigan, 
reduksiya, spirantizatsiya, sinkopa, epinteza,assimilatsiya kabi bir qator fonetik 
hodisalarni ham uchratishimiz mumkin. Masalan, 
Tor ko‘chada, qo‘shnimizning 
eski, shaloq eshigi oldida mening chol bobom o‘z o‘rtog‘i uzun soqolli, yirik 
jussali, 
kar 
quloq 
mo‘ysafid 
bilan 
nimalar 
to‘g‘risidadir 
ezmalanib 
so‘zlashadi
(Oybek. Bolalik. Toshkent: O‘qituvch nash 1979 y. Misollar ana shu 
manbadan olinadi va bundan keyin uning sahifalari ko‘rsatib boriladi).Bu gapda 
spirantizatsiya hodisasi yuz bergan bo‘lib eshik so‘zidagi 
k
jarangsiz undoshi 
g 
jarangli undoshiga almashgan. O‘rtoq so‘zidagi 
q
jarangsiz undoshi 
g‘
jarangli 
undoshiga almashgan. Bu hodisani badiiy matn tarkibidagi ya’ni Oybekning 
“Bolalik” asaridagi ko‘plab gaplar tarkibida uchratishimiz mumkin. Misol uchun 
ular quyidagilar: 
Bobom o‘siq qoshlari tagida yashiringan ko‘zlarini yolg‘ondaka 
olaytirib ko‘rsatkich barmog‘i bilan po‘pisa qiladi, men hassalarini tixirlik bilan 
egalariga qaytaraman”
(Oybek. Bolalik. 3-bet); 
Ayvonda do‘ppi tikib o‘tirgan 
onam buvimning tovushini eshitib, undan noxushlanganday qovog‘ini solib yana 
qatim tortaveradi. U mo‘min ma’qul kelinlardan bo‘lgani uchun buvimning 
chizig‘idan chiqmaydi 
(Oybek. Bolalik. 5-bet); Yuqoridagi parchalarda 
barmoq, 
qovoq chiziq
so‘zlaridagi