O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti fakulteti

i 
unlisi fonetik hodisaga uchrab 
o 
lablangan orqa qator 
quyi keng unlisiga almashgan bo‘lsa, 
Har qadamda ”xudo” deydi.”Senga 
topshirdim ,Tosh omon bo‘lsin “deb yolg‘iz o‘g‘lini qishloqdagi dadamni duo 
qiladi
gapi tarkibida o‘g‘il so‘zidagi 
i
unlisi sinkopa hodisasi tufayli tovushning 
tushib qolishi sodir bo‘lgan. 
Opam qoziqdan jildini olib bo‘yniga osadida 

---

3 
maktabga jo‘naydi
(Oybek. Bolalik. 78-bet). Gapida esa 
bo‘yin
so‘zidagi 
i
old 
qator ,yuqori tor, lablanmagan unlisi so‘z o‘rtasida tushib qolib sinkopa hodisasiga 
uchragan hamda bo‘yni ko‘rinishida ifodalangan. 
Asar matnidan keltirilgan misollardan shunisi ayon bo‘ladiki, fonetik 
hodisalar unli va undosh tovushlar tizimida birdek sodir bo‘lishi mumkin. Bu hol 
ham yozuvchining uslub individualligini o‘ziga xosligidan dalolat beradi. 
1.2. Leksik vositalar 
“Bolalik” asarida yozuvchining bolalik davri to‘g‘ri kelgan XX asr 
boshlaridagi Turkiston hayoti, Toshkent hayoti hikoya qilinadi. Bu masalaning bir 
tomoni. Ikkinchidan, Oybek o‘zi tug‘ilib o‘sgan muhit kartinalarini chizadi. 
Shuning uchun unda ham shahar, ham qishloq hayoti, bolalar o‘yinlari, ota-onalari 
va boshqa yaqinlari mashg‘ul bo‘lgan kosibchilik mashg‘ulotlari hikoya qilingan. 
Binobarin, ana shu hayotni ifoda etuvchi so‘zlar va atamalar keng o‘rin olganligi 
uchun ham “Bolalik” qissasining tili Oybekning boshqa asarlaridan farqlanadi 
(Oybek. Bolalik.-Toshkent: O‘qituvchi, 1979. Misollar ana shu manbadan olinadi 
va bundan keyin uning sahifalari ko‘rsatib boriladi). Buning sabablari, eng avvalo, 
unda hikoya qilinayotgan odamlar hayoti, voqealar, joylar bilan bog‘liq. Asar 
avtobiografik xarakterda bo‘lgani tufayli tasvir etilayotgan voqealar yosh 
Musoning oilasi, oiladagi yaqin kishilari, qarindosh urug‘lari, mahalladoshlari, 
tanish-bilishlari, birga o‘qiydigan va o‘ynaydigan jo‘ralar hayoti, ular yashaydigan, 
umrguzaronlik, tirikchilik qiladigan Toshkent dahalari, guzarlari, mahallalari, 
bozorlari, ko‘chalari, atrof qishloqlar, ularda yashaydigan kishilar va ularning 
kasbi bilan bog‘liq so‘zlar, iboralar, maqollar asosiga qurilgan. 
Bolalarning o‘sha paytdagi, hozir ham qishloq bolalari hayotida qisman 
saqlanib qolgan o‘yinlarini anglatuvchi