Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Tuganakni 
uchki 
qismini 
ekish.
Oziq-ovqatga 
ishlatiladigan 
tuganaklarning uchki qismi ekish uchun foydalaniladi. Kartoshka kuz va qish 
faslida taomga ishlatilishidan oldin uchki qismi 10 -15 g eti bilan kesib olinadi 
va ularga 20-25 sm qalinlikda yoyib va ustiga biroz ho’l qum sepib qo’yiladi.
Tuganak uchki qismidan ekishning samarasi shundaki, uchki qismida 
ko’zchalari ko’p bo’lib va yirik tuganaklar serhosil bo’lishi bilan birga ularni 
urug’lik sifati yuqori bo’ladi. 
Uchki qismidan kesib olingan bo’lakchalarni ekish oldidan yorug’ joyda 
undirish yaxshi natija beradi. Ammo, ular yorug’da undirilganida biroz quriydi, 
shuning uchun ularni nam to’shama yoki qum ustida undirilishi maqsadga 
muvofiqdir. Uchki bo’lakchalardan hosil bo’lgan o’simliklar rivojlanishi 
jihatidan biroz kechikadi va kam poyali bo’ladi. SHuning uchun ularni qalinroq 
ekish kerak. Uchki bo’lakchalarni kesilgan tomoni tuproqqa qo’yilib, 4 -5 sm 
chuqurlikda ekiladi. 
Uchki bo’lakchalarni yozgi ekish muddatigacha saqlash qiyin, chunki bahor-yoz 
faslida haroratni yuqori bo’lishi unga salbiy ta’sir etadi. SHuning uchun yozgi 
muddatda uchki bo’lakchalardan ekish tavsiya etilmaydi.
 
2. Tuganak bo’laklarini ekish, nam muhitda undirish, ekiladigan tuganaklar 
o’lchami va ularni kesish. 
Bu quyidagicha, tuganak ko’zchalaridan hosil bo’lgan 
o’simtalar 1-2 g tuganak eti bilan kesib olinadi yoki tuganak bir necha mayda 
ko’zchalari bo’lgan bo’lakchalarga bo’linib gektariga 80 ming tupgacha ekiladi. 
O’zbekiston sharoitida bu usul faqat erta bahorgi ekishda qo’llanishi mumkin. Yirik 
urug’liklarni to’rtga bo’lib ekish, o’rtacha vaznli tuganaklarga nisbatan ko’p hosil 
berishi tajribalarda sinalgan. Ammo, tuganakni 8 bo’lakka bo’lib ekish maqsadga 
nomuvofiqdir. 
Nam muhitda undirish
. So’kchakda yoki yashikda undiriladi. Urug’lik tuganak 
qatorlab joylashtiriladi va qatorlar orasiga ho’l qum, qipiq, chirindi va boshqa shunga 
o’xshash materiallar solinadi va yoritilmaydigan, issiq xonalarda undiriladi. Bahorgi 
muddatda ekiladiganlari 12-14, yozgi muddatda ekiladiganlari esa 5-6 kun mobaynida 
undiriladi. Tuganaklar yuqori harorat va namlik mavjud sharoitda ko’karadi, 
o’simtalari asosida baquvvat ildiz tizimi hosil bo’ladi. O’simtalari bo’yi 1-1,5 sm 
yetganda tuganaklar ochiq maydonga ekiladi. 
Nam muhitda unidirish tuganaklarni erta hosil bo’lishini tezlashtiradi, ammo 
hosildorligi jihatidan yorug’ joyda undirilgan tuganaklarga nisbatan ustunlik 
qilaolmaydi. Nam muhitda undirish yarovizatsiya qilish bilan birgalikda o’tkazilsa 
yaxshi natija beradi. 
Bahorda ekilgan o’simlikni rivojlanishini jadallashtirish va nisbatan, erta hosil 
olish uchun 
kuchat uslubidan
foydalaniladi. Yorug’ joyda undirilgan tuganaklar, 
tagiga ho’l qum, chirindi, ular aralashmasi yoki boshqa substrat soligan yashikka, bir 
qator qilib o’simtasini yuqoriga qaratib teriladi va uni ustiga o’shalardan birortasi 3 sm 
qalinlikda solinadi. Substratni nam holati saqlanishi va namligini ko’payib ketmasligi 

---

136 
kerak. Substrat ustida bo’yi 4-6 sm va ko’k bargi bo’lgan o’simta hosil bo’lganidan 
so’ng, tuganak bir qatlam substrat va o’simtasi bilan birga ko’chirib olinib oldindan 
tayyorlab qo’yilgan uyachaga o’tkaziladi. Tuganak va bargi tuproq bilan ko’miladi. 
Ko’chat ko’chirib o’tkazilishidan oldin ammiakli selitra, superfosfat va kaliy 
tuzidan tayyorlangan aralashmasidan 1 t suvga 10 g hisobida qo’shilgan 
kontsentratsiya bilan to’yintirib sug’oriladi.