B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

1.5. DIZAYN SAN’ATI
Dizayn san’ati amaliy, badiiy va grafik san’atdan iborat bo'ladi. 
Bu san’at, asosan, texnika va uning taraqqiyoti yo'lida xizmat 
qiladi. Shu boisdan uni „sanoat estetikasi“ yoki „texnika san ’ati“ 
deb ham yuritiladi.
M a ’lumki, texnika o d am lar m eh n atini yengillashtirish va 
ular uchun qulay imkoniyatlar yaratishning muhim omilidir.
Texnikaning sodda, qulay va ko'rkamligi ishchining mehnat 
sharoitini yaxshilaydi, kayfiyatini oshiradi. Shu boisdan mehnat 
qurollari, ro 'z g 'o r buyumlari, texnika vositalari, uning yangi 
shakl va turlarining yaratilishi jamiyat iqtisodi hamda moddiy- 
m a ’naviy hayotini boshqarishda m uhim rol o'ynaydi.
M a’lumki, ro'zg 'o r buyumlaridan tortib, m od d iy-m a’naviy 
buyumlar, m ehnat qurollari, transport, texnika, ishlab chiqarish 
vositalari va mexanizatsiyaning barcha avlodi sanoat mahsulotlari 
hisoblanadi. C h u n k i, u larn in g b archasi zav o d -fab rik ala rd a , 
ustaxona ham da sexlarda tayyorlanadi.
Dizayn s a n ’ati fani — tasviriy san ’atning eng yangi turlaridan 
bo'lib, u rassom-konstruktorlik s a n ’atidan iboratdir. Bu s a n ’at 
fanini asosan sanoatni badiiy loyihalash faoliyatining nazariy 
asosi, uning ijtimoiy-iqtisodiy va tarixiy taraqqiyoti qonuniyat-
3 — B.N.Oripov
33

---

lari, shuningdek, badiiy loyihalashning prinsip h am d a uslublari, 
konstruktor rassomlarning ijodiy faoliyatlari kabi niasalalarni 
o'rganadi.
Dizayn san ’ati um um iy va badiiy loyihalash san ’atidan iborat 
bo'lib, u mashinalar, texnika vositalari, bino fasadlari, devorlari, 
qo'l asboblarini, ro 'zg'o r buyumlari, kiyim-kechaklarning yan- 
gidan yangi turlarini yaratadi. Dizayn san ’ati bu yaratishni inson 
m e h n ati bilan go'zallikni y o n m a -y o n q o 'ygan holda amalga 
oshiradi. Bu o 'z o'rnida kishilarni shinam, qulay yashashga, sama- 
rali m ehnat qilishga o'rgatadi va ularni yuksak didli, mehnatga 
muhabbatli, m a ’naviy-madaniyatli, tabiat ham da jamiyat go'zal- 
ligiga yuksak ehtirosli qilib tarbiyalaydi.
O 'z b ek isto n P rezid en tin in g k o'rsatm asi asosida mustaqil 
O 'zb ek isto n nin g texnika estetikasi ilmiy tadq iq o t instituti va 
„Milliy s a n ’at va dizayn instituti" tashkil etildi. Bu institutlar 
sanoat estetikasi va texnika san’atining nazariy-amaliy masalalari 
va bu soha bo'yicha milliy xabarlar tayyorlash bilan shug'ullanadi.