Tibbiyot instituti talabalari uchun

Yaqin bo’lmagan (uzoq) masofadan otish.
Yaqin bo’lmagan (uzoq) 
masofa deganda sud tibbiyoti va kriminalistikada otilganda odam tanasiga 
faqatgina o’qning tegishi, qo’shimcha faktorlar (qurum, o’q dori va boshqalar) 
ning topilmasligi tushuniladi. Qo’l bilan otiluvchi jangovor qurollar uchun 1 m dan 
ortiq masofa tushuniladi. Shuning uchun ham ayrim tadqiqotchilar buni yaqin 
bo’lmagan masofa deb ataganlar. Aksincha aniq masofa 10 yoki 100 m gacha 
bo’lib, buni murdalarni kesib ko’rishda bu masofani aniqlashni imkoniyati 
bo’lmaydi. Ba’zan uzoq masofadan (1 m dan keyin va to 1000 m gacha) otilganda 
ham kirish teshigi atrofida qurum joylashganligini kuzatish mumkin. Bunday 
hollarda qurum tanadagi kiyimning ichki qavati yoki terisida kuzatilishi, kiyimning 
yuqori qavatida qurum bo’lmasligi ko’zga tashlanadi. Bunga Vinogradov belgisi 
deyiladi (Vinogradov I.V., 1952). Bu o’q katta tezlikda (500 m\sek dan yuqori) 
harakatlanganda odam tanasida bir necha yupqa va qalin qavat kiyimlar bo’lganda 
va ular bir-biridan 0,5 dan to 1,5 sm gacha ajralib turganda kuzatiladi. Bunday 
sharoit amaliyotda kamdan kam uchraydi, shuning uchun ham uzoq masofadan 
otilganda qurumning joylashuvi juda kam ko’zga tashlanadi.
I.V.Vinogradovning ma’lumotiga ko’ra otilgandan keyin o’qning atrofida 
havoning siyraklashuv maydoni paydo bo’lib, uning natijasida o’q orqasidan shu 
yo’l bilan qurumning bir qismi harakatlanadi. Kiyimning birinchi qavatini yorib 
188

---

o’tgach, qurum kiyim qavatlari orasida tarqalib, yuqori qavatining orqa yuzasiga 
o’tirib qolganligini to’liq tekshirishda kuzatish mumkin. Yaqin masofadan 
otilgandagiga qaraganda uzoq masofadan otilganda qurum faqat kiyimning ichki 
qavatida yoki terisida joylashib, kiyimning tashqi qavatida bo’lmaydi. Qurumning 
joylashuv xarakteri xam boshqacharoq buladi. Uzoq masofadan otilganda 
joylashgan qurumning tashqi qavati nursimon shaklda bo’lib, 5-10 va undan ortiq 
nurlar ko’zga tashlanadi. Ba’zan o’qning kirish teshigi chetlari orasida hamda 
qurum joylashuvining boshlanuvida 1-2 mm kenglikdagi qurumsiz bo’sh joy 
ko’rinadi. Bundan tashqari, bunday hollarda qurumning tarqalish radiusi 1-1,5 sm 
dan oshmaydi, o’q dori esa umuman bo’lmaydi.