Международный научно-образовательный электронный журнал

 “Janob Rasululloh sallollohu 
alayhi va sallam: «Yoʻldagi aziyat beradirgan narsani chetga olib qo’yish — 
sadaqadur”, — 
dedilar
» 
(Buxoriy) 
38
. 
Ammo, hamma hadislarda ham sunnat amallar keltirilmagan. Shunday hadislar 
borki, ba'zilari yaxshilikka da'vat etsa, ba'zilari yomonlikni man etadi. Bunday turdagi 
hadis amallarni darajasiga qarab makruh, harom yoki gunoh amallarga ajratadi. 
Masalan; Saʼid ibn Zayd raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: “Nabiy sallallohu alayhi 
va sallam bunday dedilar: 
«Kimki oʻzganing yeridan ozginasini 
(boʻlsa ham)
 zulm 
birlan 
(nohaq)
 tortib olsa, 
(Qiyomat kuni) (oʻshal)
 yer uning boʻyniga yetti qavat 
boʻyinturuq qilib osib qoʻyilur”
. (Buxoriy)
39
. 
Yuqorida keltirilgan ikki turdagi hadisdan tashqari, sura va oyatlar mazmuniga 
oid hadis turi ham mavjud. Bunday turdagi hadis, sunnat va man etilgan amallar 
to’g'risidagi hadisdan, sura va oyatlarga aniqlik kiritish haqida rivoyat qilinganligi 
bilan keskin farqlanadi. Misol uchun: 
Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: 
“Alloh taoloning «Odamlarki 
iymon keltirdilar va iymonlarini zulm 
(shirk)
 birlan bulgʻamadilar - ana shular 
uchundur omonlik va shulardurlar toʻgʻri yoʻl 
(hidoyat)
topgan kishilar” 
(“Al-
Anʼom” surasi, 86-oyat)
 degan oyati karimasi nozil boʻlganda, biz sahobalar: “Yo 
Rasulalloh, qaysi birimiz oʻzimizga zulm qilmaganmiz?!” - dedik. Shunda ul zot: 
“Bu oyatning mazmuni sizlar tushungandek emas, balki «iymonlarini zulm 
birlan bulgʻamadilar” - “iymonlarini shirk birlan bulgʻamadilar” demakdur. 
Luqmon alayhissalomning oʻz oʻgʻillariga: “Ey bolaginam, Alloh taologa shirk