Бола – одоби билан азиз (Фарзанд тарбиялашда ота-оналарга маслаҳатлар) Нашрга тайёрловчи: Зиёвуддин Раҳим

Инсон жисм ва руҳдан иборат
зиз болалар, инсон жисм ва руҳдан иборат. Бизнинг ўз 
танамиз олдидаги вазифамиз бўлгани каби маънавия-
тимиз – руҳиятимиз олдидаги вазифаларимиз ҳам бор. Булар-
нинг ҳар иккисини баробар олиб борилмаса, бирини қилиб, 
иккинчисини ўз ҳолига ташлаб қўйсак, комил инсон бўла ол-
маймиз. Шу сабаб ўз танамиз олдидаги вазифаларни билиб 
олишимиз лозим. Мазкур китобда биз болаларнинг моддий 
ва руҳий олами билан боғлиқ энг муҳим маълумотларни кел-
тирамиз.

---

– 22 –
Ухлаш одоблари
нсон ҳар куни ишлаб, уйига чарчаб қайт ганидан сўнг 
дам олишни истайди. Худди шундай болалар ҳам кун-
дузи ўйнаб чарчайдилар. Кеч бўлганда кўчада қоронғи тушгун-
ча санғиб юрмасдан дарҳол уйига кирадилар. Кечки овқатдан 
кейин дарсини қилиб, бошқа ишлари бўлмаса, маза қилиб ухлаб, 
дам оладилар. Эртанги кун учун куч тўплайдилар. Болалар ух-
лаганларида чарчоқлари чиқиб кетади. Улар уйқудан турсалар, 
яна аввалгидай кучли бўлиб қоладилар.
Уйқуга тайёргарлик
олалар кеч бўлганда “мен эртароқ ётишим керак”, деган 
фикрни хаёлларига келтирсалар, яхши бўлади. Чунки 
эртароқ ётиш яхши одатдир. Эрта ётган бола қуёш чиқиб кет-
гунга қадар ухлаб ётмайди. Одобли болалар кечки овқатдан 
кейин дарс тайёрлаб, ундан кейин бошқа зарур иши бўлмаса, 
ҳар хил кераксиз ўйинга берилмасдан ухлайдилар. Чунки эрта 
ётган бола барвақт уйғонади. Кечқурун соат 9:00да ҳамма бо-
лалар уйқуга ётган бўлишлари керак. Баъзи болалар узоғи би-
лан кеч соат 10:00да ухлашлари маъқул. Маълумки, бир ишга 
киришишдан аввал унга тайёргарлик кўрилади. Биз қуйида 
ухлашдан олдин қилинадиган амаллар ҳақида маълумот бера-
миз.
Уйқуга ётишдан олдин мана бу ишларни бажариш лозим:
– эшикларни қулфлаш;
– овқатлар устини ёпиш;
– техника асбобларини (компьютер, телевизор кабиларни) 
ўчириш;
– тишларни ювиш;
– олов ва чироқни ўчириш.
Техника асбоблари ишлаб турган пайтда улардан кўзга 
кўринмайдиган нурлар таралади. Бу нурлар инсон соғлиғига 
салбий таъсир қилади. Шунинг учун уларни ишлатиб бўлиб, 
дарҳол ўчириш керак. Ётишдан аввал тишларни ва юз-қўлни 

---

– 23 –
ювишнинг фойдаси жуда кўп. Шундай қилган бола тинч ухлай-
ди, ёмон тушлар кўрмайди.
Уйқу одоблари
ринга ётиш олдидан қилинадиган амаллар:
– ўринни тайёрлаш ва текшириш;
– уйқу кийимида бўлиш.
– ўринга ётган пайтда қилинадиган амаллар:
– ўнг томонга ёнбошлаб ётиш;
– ўнг кафтни ўнг юзга қўйиб ётиш.
Уйқуга ётган пайтда мана бу ишларни қилиш номаъқулдир:
– авратларини ёпмасдан ётиш;
– қорнини ерга қаратиб ётиш;
– оғзида овқат билан ётиш;
– ёнбошлаб олган ҳолда китоб ўқиш.