Reja: Og’iz bo’shlig’ida, me’da va ichakda ovqat hazm bo’lishining xususiyatlari

 
Me’da osti bezi va jigarning ovqat hazm qilishdagi ahamiyati.
 
Me’da osti bezi ovqat hazm qilishdagi ahamiyati. 
Me’da osti bezi ikki xil 
vazifani bajaradi: tashqi va ichki sekretsiya vazifasini. U barg shaklida bo’lib bosh 
va dum qismlariga bo’linadi. Og’irligi 70-80 gramm, refleks va nerv-gumoral yo’l 
bilan shira ishlab chiqaradi. Me’da osti bezi shirasining 98,7% suv bo’lib, qolgan 
qismi turli oqsillar va tuzlardan iborat. Me’da osti bezi shirasi ishqoriy xususiyatga 
ega. Shira terkibida tripsin amilaza, lipaza fermentlari bor. Tnpsin peptonlarni 
aminokislotalargacha parchalaydi. Lipaza fermenti ichak shirasi ta’smda faollashib, 
yog‘larni yog‘ kislotalari va glitseringacha gidrolizlaydi, amilaza, maltaza 
fermentlari kraxmalni shakarga aylantiradi Me’da osti bezi shirasining miqdori 
istemol qilingan ovqat miqdori va tarkibiga bog‘liq. M e’da osti bir sutkada 500-800 
sm
3
shira ishlab chiqaradi. 
Me’da osti bezi bolaning yoshi ulg‘ayishi bilan morfologik va funksional 
jihatidan rivojlanib boradi. Bola tug’ilganda bez shira ishlab chiqara boshlaydi. 4-6 
yoshda bezning funksiyasi ortadi. Me’da osti bezi uzayadi va vazni ortadi. 12 yoshda 
me’da osti bezining uzunligi katta odamnikiga tenglashadi, shira miqdori ortib, 
hazm qilish kuchayadi. 
Jigarning ovqat hazm qilishdagi ahamiyati. 
Jigar organizmdagi eng katta bez 
bo‘lib, vazni katta odamda 1,5 kg keladi. O‘ng qovurg‘alar ostida joylashadi. Jigar 
organizmda hayotiy ahamiyatga ega: u ovqat hazm qilish kanalidan qonga so‘rilgan 
moddalarni zararsizlantiradi, Jigarda 10% qon g‘amlanib turadi, qon deposi 
hisoblanadi.
Yosh bolalar jigarida eritrotsitlar ishlanib chiqadi, kattalarda nobud bo’lgan 
entrotsitlar jigarda to‘planadi. Jigarning Kupper hujayralaridan doimo o‘t suyuqligi 
ishlanib chiqib, o ‘nikki barmoq ichakka quyilib turadi. Bundan tashqari, jigar tana 
haroratini turg‘un saqlashda ishtirok etadi. Ovqatlangandan 20-30 daqiqadan so‘ng 
o‘nikki barmoq ichakka o‘t suyuqligmi quya boshlaydi. Jigar ortiqcha glyukozani 
glikogen sifatida saqlab turadi. K atta odamda bir kecha-kunduzda 700-1200 sm
3
o‘t 
suyuqlig'i ajraladi. 
Bolaning yoshi ortishi bilan jigarning hajmi, vazni, tuzilishi ham o‘zgaradi. 
Yangi tugilgan bolada jigarning vazni 130 g, 2-3 yoshda 460g, 5-6 yoshda 665 g, 6-
7 yoshda 675 g, 8-9 yoshda 720 g, 12 yoshda 1130 g, 16 yoshda 1260 g ga teng. 
Bolalarda o’t kislotasining kontsentratsiyasi va miqdori kam bo’ladi.