Билим соҳаси – Социал таъминот ва соғлиқни сақлаш 500000

Қорин бўшлиғидаги эркин суюқликни
пайпаслаш усули билан 
ундуляция ёрдамида аниқлаш мумкин. Бунинг учун чап қорин бўшлиғининг 
ён томонига қўйилади, ўнг қўл бармоғи ёрдамида аста - секин қорин 
бўшлиғининг қарама - қарши томонига уриб кўрилади. Агар қорин 
бўшлиғида эркин суюқлик бўлса, суюқлик берилаётган урилиши оқибатида 
тўлқин пайдо қилиб, чап қўлнинг кафтига узатади. Келаётган тўлқин қорин 
суюқлик ҳисобига янада тўлиқроқ ишонч ҳосил қилиш мақсадида ҳамшира 
қўл кафти равоғи билан қорин бўшлиғининг ўртаси босиб турилса ва 
юқоридаги ҳолат қайтарилса, агар тўлқин ичак ёки қорин бўшлиғи 
деворларидан келаётган бўлса, у ҳолда тўлқин ўтмайди.
 
4.6.4 Овқат ҳазм қилиш тизими органлари перкуссияси 
Перкуссия қилиш учун болани чалқанчасига ётқизилиб, қорин бўшлиғининг 
олдинги деворини киндикдан ён томонга перкуссия қилинади. Бунинг учун 
бевосита перкуссиядан фойдаланилади, яъни плессиметр бармоқни оқ 
чизиққа параллел қўйиб, аввал ўнг, сўнг чап ёнбошга қараб уриб борилади. 
Агар икки томонлама ёнбош соҳасида перкутор товушнинг қисқариши 
кузатилса, қорин бўшлиғида эркин суюқлик борлигидан далолат беради.
Эркин суюқлик,
ўсма, тўла ичакни бир - биридан дифференция қилиш 

---

353 
учун, беморни ёнбошлатиш керак ва перкуссия юқорида ёзилган тартибда 
қайтарилади.
Агар тўмтоқлашиш қорин бўшлиғининг юқори қисмида йўқолса, у ҳолда 
асцит суюқлиги тўғрисида фикр юритиш керак, агар тўмтоқлашиш сақланса, 
у ҳолда бошқа патологик ҳолат сабаб бўлади.
5 ёшгача бўлган болаларни жигарини перкуссия усули билан 
чегарасини аниқлаш учун учта чизиқ, яъни ўнг ўрта қўлтиқ ости, ўрта ўмров 
ва ўрта чизиқлардан фойдаланилади. 
 
Жигар чегараларини перкуссия килиш.
Юқори чегараси ўрта ўмров
нисбатан, чизиғига плессиметр бармоғимизни жигарнинг юқори чегарасига 
нисбатан параллел равишда қўйиб, аниқ ўпка товушидан тўмтоқ товушгача 
уриб борамиз. Тўмтоқ товушни аниқлаб шу соҳага нуқта қўйиб ўрта чизиққа 
перпендикуляр ўтказилиб, жигарнинг юқори чегараси аниқланади. Пастки 
чегара 2 та чизиқда аниқланади: ўрта ўмров чизиқдан плессиметр бармоғини 
жигарга параллел равишда қўйиб, пастдан юқорига перкуссия қилинади. 
Қорин соҳасида тимпаник товуш эшитилади, жигарнинг пастки чегарасига 
етганда тўмтоқ товуш эшитилади. Ўрта чизиқда - оқ чизиқ бўйича пастдан 
юқорига перкуссия қилинади. Қаерда тўмтоқ товуш эшитилса, жигарнинг 
пастки чегараси ўша соҳада бўлади.
Катталарда ва 5 ёшдан катта болаларда жигар чегараси Курлов усули 
бўйича аниқланади. Яъни бу усулда 3 та чизиқ 1 - ўрта ўмров чизиғи 
юқоридан, пастдан перкуссия қилиб жигар юқори ва пастки чегаралари 
аниқланади. Меъёрда жигарнинг юқори чегараси у қовурға соҳасида 
жойлашган. Яъни аниқ ўпка товушдан тўмтоқ товушгача, пастдан тимпаник 
билан тўмтоқ товуш чегараси ҳисобланади. 2 - ўрта чизиқдан, жигарнинг 
юқори чегараси ўрта ўмров чизиғидан, яъни у қовурғадан тўшга 
перпендикляр ўтказилади. Бу перпендикуляр ханжарсимон ўсиқ соҳасига 
тўғри келади. Пастдан ўрта чизиқдан киндик соҳасидан юқорига қараб, 
тимпаникдан тўмтоқ товушгача перкуссия қилинади ва шу усул билан 
иккинчи ўлчами аниқланади. 3 - кўндаланг чизиқ чап қовурға равоғидан 

---

354 
ханжарсимон ўсимта томон перкуссия қилиб борилади. Плессиметр 
бармоғимиз чап қовурға равоғига перпендикуляр равишда чап ўрта ўмров 
чизиғидан тўшга қараб перкуссия қилиб борилади. Қайси соҳада тўмтоқ 
товуш эшитилса, шу соҳа учун ўлчами ҳисобланади.