Халцаро бобур фонди


ТЎҚҚИЗ ЮЗ УЧИНЧИ (1497-1498) ЙИЛ ВОҚЕАЛАРИ



Download 11,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/185
Sana18.03.2022
Hajmi11,32 Mb.
#499956
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   185
Bog'liq
Zahiriddin Muhammad Bobur. Boburnoma (tabdil)2008

ТЎҚҚИЗ ЮЗ УЧИНЧИ (1497-1498) ЙИЛ ВОҚЕАЛАРИ
Боғи М айдоннинг орқасидаги Қўлба 
яланглигига тушилди. Самарқанднинг си- 
п оҳи ва а ҳ о л и с и П у ли М у ҳ ам м ад Чаб 
мавзесига ёпирилиб чиқди. Б изни нг одам- 
л а р и м и з т ай ё р б ў л м а г а н л и к л а р и боис, 
йигитлар аслаҳалангунча Султонқули ва 
Бобоқулини қўлга тушириб, қ ал ъ ага олиб 
кетдилар. Б ир неча кундан сўнг кўчиб, 
К ў ҳ а к н и н г ор қаси —Қ ўлбанинг бош ига 
туш илди. Саййид Юсуфбекни ў ш а куни 
С ам арқанддан ҳ ай дади лар. Ушбу юртга 
келиб мулозамат қилди.
С ам ар қ ан д д аги л ар у ж о йд ан кўчиб, 
бизни бу ердан қайтиб кетди деб ўйлаб, 
сипоҳ ва ш аҳар аҳли Мирзо кўпригигача 
ч и қ д и л а р . Бор й и г и т л а р н и қу р о л л ан и б
отл ани ш га буюрдик. И к к и тараф дан — 
Пули Мирзодан ва Пули Муҳаммад Чаб- 
дан куч келтирдилар. Тангри иш им изни 
ўнглади — ёв босилди. Зўр-эўр беклар ва 
сара-сара йигитларни қўлга тушириб кел- 
тирдилар. Шу ж ум ладан, Муҳаммад Мис- 
кин Ҳофиз дўлдойни ҳам. Унинг шаҳо- 
дат бармогини чопиб, олиб к елтирдилар. 
Я на М у ҳ ам м ад Қосим н аби р ани ин иси 
Ҳасан набира асир қилиб келтирди.
Бундай сипоҳий ва элга тан и қ л и йи- 
гитлардан х и й л а бор эди. Я на ш аҳ ар жан- 
гари йигитларидан Девонаи Ж ом абофни 
ва К а л Қ о ш у қ н и к е л т и р д и л а р к и , у лар 
олиш ув ва ж а н га р и л и к д а суяксиз, учар 
эдилар. Ғори Ошиқонда ўлган пиёдалар- 
н и н г қ а с о с и г а у л а р н и а з о б л а р б и л а н
ў л д и р и ш бую рилди. С ам ар қ анд элига бу 
к ат т а ш и к а с т эди. Б ундан сўнг қўрғон- 
дан ч и қ о л м а й қ о л д и л а р . И ш ш у дара- 
ж ага ет д и к и , б изн инг эл х ан д а қ ёқаси- 
гача бориб қ у л ва чўри к е л т и р а р эди- 
л ар .
Офтоб м езо н б у р ж и г а ў т д и , со ву қ
туш ди . К ен гаш га к и р а д и г ан барча бек-
л ар н и ч ақ и р и б , к ен гаш и б , ш у н га қарор 
қ и л и н д и к и , ш а ҳ а р о д ам л ар и ж у д а куч- 
си зланиб қо л ган . Т ангри ин ояти билан 
бу кун бўлса ҳам о ларм иэ, тонг-ла бўлса 
ҳам о л ар м и з. Т а ш қ а р и д а со ву қд а таш- 
виш тортгандан к ў р а, ш а ҳ а р н и н г я қ и н и - 
дан к ўчиб, бир қў р ғо н да қ и ш л о қ солмоқ 
к е р а к . К етад иган ҳам бўлсак, ул маҳал- 
да б е т а р а д д у д р о қ к е т и б б ў л а д и . Қиш - 
л о қ қ а Х о ж а Д и йд о р қ ў р ғ о н и н и масла- 
ҳат куриб, кўчиб Х о ж а Д и й д о р н и н г ол- 
дидаги я л а н г л и к к а ту ш и л д и . Қ ўргон га 
кириб уй ва к ап а ер л ар и н и тайи н қ и л и б , 
иш у с т а л а р и ва н а з о р а т ч и л а р қ ў й и б , 
ю ртга к е л д и к . Б и р неча кун қ и ш л ай д и - 
ган у й л а р т а й ё р б ў л гу н ч а я л а н г л и к д а
ў т и ри лд и .
Б у м у д д атда Б о й с у н қ у р м и р з о н и н г
Т у р к и с т о н га — Ш а й б о н и й х о н га кетма- 
кет к и ш и л а р юбориб, Ш ай б о н и й х о н д ан
к ў м а к ти л аган и ҳ а қ и д а г и хабар ёй илд и. 
Қ и ш л о қ у й л а р и тайёр бўлиб, қ ў р ғон га 
к и р д и к . Ш а й б о н и й х о н Т у р к и с т о н д а н
ж а д а л л а б , ў ш а с а ҳ а р б и з н и н г т у р г а н
ж о й и м и з устига к елди. Б и з н и н г л аш к а- 
р и м и з я қ и н д а эмас эди. Қ и ш л а ш масла- 
ҳ а т и б и л а н б а ъ з и л а р Р а б о т и Х о ж а г а , 
б аъ з и л а р Кобудга, б а ъ з и л а р Ш ероз қўр- 
ғонига к етган эд ил ар . Ш у н га қ а р а м а й , 
бор л а ш к а р б ил ан а с л а ҳ а л а н и б ч и қ и л - 
ди. Ш айб о н ийх о н ч и д аш бермай, ў зин и 
С ам ар қ а н д сари тортди. С ам ар қ а н д ат- 
р о ф и г а б о р д и . Б о й с у н қ у р м и р з о н и н г
муддаосидагидек бў л м агани учун у Шай- 
бонийхон билан я х ш и м у о м ал ад а бўлма- 
ди. Б и р неча к у нд ан сўнг Ш айбон ийхон 
ҳеч иш қ и л а олм ай, ноумид бўлиб Тур- 
к и сто н га қ ай ти б кетди.
Б о й с у н қ у р м ир эо ет т и ой қ а м а л д а
бўлди. Б и р у м и д во р л и ги Ш айбонийхон- 
дан эди, у ндан ҳам у м ид и ни узди. Бой-
www.ziyouz.com kutubxonasi


БОБУРНОМА
55
с у н қу р м ирзо икки -уч юз оч уруги би- 
л а н Қ у н д у з г а —■
Х и с р а п ш о ҳ ю р т и г а
ж ун аб к етди. Т и р м и з атрофидян Амуни 
кечаётган пайтда Султон Масъуд мирзо- 
ни нг ҳам уруғи, ҳам м ўътабар к и ш и с и
Т и р м и з ҳ о к и м и С ай йид Ҳ усайн А к б ар
хабар топиб, Б ойсунқур м ирзонинг усти- 
га юрди. Мирзо сувдан ўтган эди. Мирим 
тархон уш анда сувга чўкди. Кейин қол- 
ган ай рим к и ш и л а р , куч-курон уларни нг 
қ ў л и га туш ди. Б ойсунқур м ирзонинг То- 
ҳир М уҳаммад исмли т а н қ у р и қ ч и си ҳам 
қу л га тушди. Б ойсунқур мирзони Хисрав- 
шоҳ я х ш и кутиб олди.
Б ойсунқур мирзо С ам арқандни таш- 
лаб ч и қ қ а ч , бизга хабари келди. Х о ж а 
Д и й д о р д а н о т л а н и б , С а м а р қ а н д г а йўл 
олдик. И ўлда улуғлар, беклар ва йигит- 
л ар б ирин-кетин исти қ б о лга ч и қ д и л а р . 
Раби ул-аввал ойининг охирларида келиб, 
ар к д аги Бустонсаройга туш дим . Тангри 
таолонинг ин ояти билан Сам арқанд шаҳ- 
ри, ви лояти муяссар бўлди ва ихтиёрим- 
га ўтди.
Ер ю зининг аҳоли яш ай д и гян қисми- 
да С амарқандча л ати ф ш аҳ ар кам роқдир. 
Б еш и н ч и и қли м дандир. У зунлиги 99 рам- 
зи ну ж у м и й д а р а ж а (градус), 56 д ақ и қ а , 
эни 40 д а р а ж а (градус) ва д а қ и қ а д и р . 
ТПаҳри — С ам арқанд, в и л о я т и н и Мова 
роуннаҳр дейдилар. Ҳеч душ ман қ аҳ р ва 
галаба билан буни эгаллаёлм агани учун 
„балдаи м а ҳ ф у з а “ — „ҳи м оядаги ш а ҳ а р “ 
д ей д и лар . С ам ар қа н д ҳ а з р а т и ам и р ул- 
м ў м и н и н У с м о н з а м о н и д а м у с у л м о н
бўлгандир. Саҳобадан Қусам ибн Аббос у 
ерга боргандир. Қабри Оҳанин дарвоза- 
сининг т аш қар и си д а. Ҳозир Мозори Шоҳ 
(Ш оҳи Зинда) номи билан м аш ҳ у р . Са- 
м ар қ ан д ни И скандар бино қи л ган . Мўгул 
ва турк улуси С емирқанд дерлар. Темур- 
бек (А мир Темур) пой тах т қ и л г а н эди. 
Т ем у р б екд ан и л га р и Т ем урбекдай улуг 
п о д ш о ҳ С а м а р қ а н д н и п о й т а х т қ и л г а н
э м а с . Қ а л ъ а с и н и н г д е в о р и н и у с т и д а н
қ ад ам л аб ўлчаб ч и қ и ш н и буюрдим. Ўн 
м ин г олти юз қ адам чиқд и.
Элининг барчаси сунний, покм азҳаб 
ва ш ар и а тга амал қил у вч и, дийнатли эл- 
дир. Ҳ азрати Расули А кр ам замонлари- 
дан бери М овароуннаҳрда ш у н ч ал и к кўп 
ислом и м о м л ар и ет и ш и б ч и қ қ а н л а р к и , 
б о ш қ а в и л о я т л а р н и н г бирортасида бун-
ч а л и к к ў п имом к у з а т и л м а г а н . Калом 
илм и имомларидан бўлган Ш айх Абуман- 
сур С ам ар қан д н и н г Мотурид номли ма- 
ҳ а л л а с и д а н д и р . К алом и м о м л ар и и к к и
гуруҳдир: бирини мотуридия дейдилар, 
б ири ни а ш ъ а р и я дейдилар. М отуридия 
ф ирқаси Ш айх Абумансурга мансубдир. 
Яна „Саҳиҳи Б у х о р и й 11 м уаллиф и Х ожа 
Исмоил Х артанак ҳам Мовароуннаҳрдан- 
дир. Имом Абу Ҳанифа мазҳабида „Ҳидоя“- 
д ан м ў ъ т а б а р р о қ к и т о б ф и қ ҳ и л м и д а
к ам , уни нг м уал л иф и ҳам Ф арғонанинг 
Маргинон номли вилоятидандир, бу ҳам 
М овароуннаҳрга киради.
С ам арқанд м аъ м ура (ободонлик)нинг 
ч ек кар о ги да бунёд топган бўлиб, ш ар қи
Ф а р г о н а ва К о ш ғ а р , ғар б и Б у х о р о ва 
Хоразм, ш им оли Тош канд ва Ш оҳрухия- 
ки, Ш ош ва Б анокат деб ёзадилар, жану- 
би Б а л х ва Т и р м и з. К ў ҳ а к (З ар а ф ш о н
дарёси) ш им олидан оқади, у Самарқанд- 
дан и к к и к урўҳ келади. Бу сув билан Са- 
м ар қ ан д орасида бир т еп а л и к бор, уни 
К ў ҳ а к ( к и ч и к тог) д е й д и л а р . Б у дарё 
К ў ҳ ак н и н г тубидан о қ қ ан и учун К ў ҳ ак 
суви дейдилар. Бу дарёдан бир катта ан- 
ҳор ч и қ ар га н л ар , балки к и ч и к дарёчадай 
бордир, уни Дярғам суви д ейди лар. Са- 
м а р қ а н д н и н г ж а н у б и д а н о қ ад и. Самар- 
қ ан дд ан бир ш а р ъ и й ч а келади. Самар- 
қ я н д н и н г боглари ва м а ҳ а л л а л а р и , яна 
н еча т у м а н л а р и бу сув б ил ан ободон. 
Б ух о ро ва Қ о р а к ў л г а ч а ў т т и з-қ и р қ йи- 
гоч масофага я қ и н ж о й л а р К ў ҳ ак суви 
билан ободон ва экинзордир. Ш ундай кат- 
та дарё эки н ва иморат иш ларид ан асло 
ортмайди, ш унинг учун ёзда уч-тўрт ой 
Б ухорога сув бориб етмайди. У зуми ва 
қовуни, олмаси ва анори, хуллас, барча 
меваси я х ш и бўлади. А йниқса, и к к и мева 
С амарқандда м аш ҳурдир: Самарқанд ол- 
маси ва С а м а р қ а н д н и н г соҳиби узум и, 
Қори Кобулдагидек тушмаса ҳам, қиш и 
қ ат т и қ совуқдир. Кобулча бўлмаса ҳам, 
ёзларда я х ш и ҳавоси бор.
Темурбекнинг ва Улуғбек мирзонинг 
и м о р ат л ар и , боғлари С ам ар қ анд маҳал- 
лаларида кўпдир. Самарқанд аркида Те- 
мурбек бир улуг к ў ш к солган, тўрт қават- 
ли, Кўксарой номи билан маълум ва маш- 
ҳур, жуда юксак иморатдир. Яна Оҳанин 
дарвозасига я қ и н қ а л ъ а н и н г ичида тош 
дан бир ж ом еъ м асж и ди солган, у ерда
www.ziyouz.com kutubxonasi


56
БОБУРНОМА
а к с а р и я т Ҳ инди стондан олиб к ел и н ган
то ш й ў н ар л ар и ш л аган л ар . М асж иднинг 
п е ш т о қ и китобаси — ёзувида: „В аъ из 
я р ф а ъ у И б ро ҳ и м ал -қ аво и д а (ило охи- 
р и ҳ и ) “ о я ти н и ш у н д ай й и р и к ҳ ар ф л ар
билан ёзган л ар к и , уни бир к урўҳга я қ и н
ердан ўқиса бўлади. Бу ҳам ж уд а ю ксак 
им ор атд ир .
С а м а р қ а н д н и н г ш а р қ и д а и к к и боғ 
солган, унинг бири йи роқроқ бўлиб, Боги 
Бўлдудир, яқинроғи Боғи Д и лкуш о (кўн- 
гилочар)дир. У ердан Феруза дарвозаси- 
гача хиёбон қилиб, и к к и тарафида терак 
дарахтлари эктирган. Д илкуш о богида ҳам 
баланд к ў ш к солдирган. У кў ш к д а Темур- 
бекнинг Ҳиндистондаги уруш лари тасвир- 
ланган. Яна Кўҳак тепалигининг этагида 
К онигилнинг қора суви устида (бу сувни 
Обираҳмат ҳам дейдилар) бир боғ солган. 
Н ақ ш и Ж аҳ он деб номланган. Мен кўрган 
пайтда бу боғ бузилган эди, номи ҳам қол- 
маган эди. Я на С ам арқанднинг жануби- 
да Боғи Чанор бўлиб, қ а л ъ а га я қ и н д и р . 
Я на Сам арқанднинг қу й и қисм ида Боғи 
Ш амол ва Боғи Б и ҳ и ш т бор. Темурбек- 
н и н г н а б и р а с и , Ж а ҳ о н г и р м и р з о н и н г
ўғли М уҳаммад Султон мирзо Самарқанд- 
нинг тош қўрғонида — чақар д а бир мад- 
раса солган. Темурбекнинг қабри ва ав- 
лодидан ҳар к и м к и Самарқандда подшоҳ- 
л и к қилибди, уларнинг қабри ўш а мад- 
расададир.
Улуғбек м ирзонинг й и р и к иморатла- 
ридан С ам арқанд қ а л ъ а с и н и н г ичидаги 
мадраса ва хонақоҳдир. Х онақоҳнинг гун- 
бази ж у д а катта гунбаздир; оламда унча- 
л и к катта гунбаз йўқ, деб ҳисоблайдилар. 
Яна бу мадраса ва хонақоҳга я қ и н бир 
я х ш и ҳаммом солдирган, бу Мирзо ҳам- 
моми сиф атида м аш ҳ у р д и р . У нинг саҳ- 
нига ҳар х и л тош лардан тўш алган. Ху- 
росон ва С а м а р қ а н д д а б у нд ай ҳам м о м
борлиги м аъ лу м эмас. Я н а бу мадраса- 
нинг жанубида масж иди М у қаттаъ ном- 
ли бир м асж и д солдирган. М у қаттаъ(бў- 
лакл анган) д ейиш ларининг сабаби, бўлак- 
бўлак ёғочларни тараш лаб, ислим ий ва 
хитойи н а қ ш л а р солингани, бутун девор- 
лари ва ш иф тлари ушбу йўсинда нақтп- 
л анганидандир. Б у м асж и днин г қибласи 
билан мадраса қибласининг орасида кўп 
тафовут бор. А ф тидан, бу м асж и д қибла- 
сини ан и қ л а ш д а м у н а ж ж и м усулини (ас- 
трономик йўсинда) қўл л аган лар . Я на бир
ю ксак иморати К ў ҳ а к тепалиги этакла- 
ридаги р асадхонадирки, бу з и ж битмак 
(астрономик ж адвал тузиш )нинг маскани- 
дир. Уч қава тл и д и р . Улуғбек мирэо бу 
расадхонада „З и ж и Кўрагонийс („Кўраго- 
ний астрономик ж а д в а л и “ )ни тузгандир^ 
ки, оламда ҳозир бу ж адвал амалдадир. 
Б о ш қ а а с т р о н о м и к ж а д в а л б и л а н кам
ам ал қ и л а д и л а р . Б у н д ан бурун „ З и ж и
Элхоний“ („Элхоний астромик ж а д в а л и “- 
)га амал қ и л и н ар эдики, уни Х ож а Носир 
Тусий Ҳалокухон замонида Мароға шаҳ- 
рида тузгандир. Ҳ алокухонни Элхон ҳам 
дейдилар. А ф тидан, оламда етти-саккиз- 
дан ортиқ расад тузилмаган. Ш у жумла- 
дан, бири — Маъмун халиф а расад тузган- 
ки, „Зи ж и М аъмуний“ни ўша асосда ёзган- 
лар. Я на бирини Б атли м у с тузган. Яна 
б и р и Ҳ и н д и с т о н д а р о ж а Б и к р а м а ж и т
ҳ и н д у зам о н и д а М алўт 
м а м л а к а т и д а н
У ж ж а й ва Д ҳ ар ш аҳ арл ар и да тузилган. 
Б у ж ойлар ҳозир Манду номида машҳур- 
дир. Яна бир расад тузганлар, ҳозир ҳин- 
дулар амал қиладиган Ҳиндистондаги ра- 
сад шудир. Бу расад тузилганига бир минг 
беш юзу саксон тўрт йил бўлган. Бу ав- 
валги з и ж л ар г а қараганда нуқсонлироқ- 
дир.
Яна К ўҳак тепалигининг этагида, ғарб 
томонида Улуғбек мирзо Боғи Майдон деб 
ат ал ган бир бог солгандир. Б у богнинг 
ўртасида бир юксак иморат қад кўтарган. 
Буни Чилсутун (қир қ устунли) дейдилар, 
и к к и қ а в а т л и , у ст у н л а р и н и н г ҳ ам м аси
тошдан. Б у и м оратн инг тўрт бурчагида 
минорасимон тўрт бурж (ичи ай ла н а зи- 
нали миноралар) т и к л а г а н л а р к и , юқори 
ч и қ и л ад и ган й ўллар бу бур ж л ар орқали- 
дир. Б о ш қ а ҳам м а ж о й л ар д аги устунла 
ри тошдан. Б аъ зи си н и тошни йўниб илон 
ўралган тарзда ў й м ак о р л и к билан ишла- 
ган л ар . Ю қ о р и д аги қ а в а т н и н г тў р т то- 
м они а й в о н б ўлиб, у с т у н л а р и т о ш д а н
я сал ган . Ўртаси ч о р дар а (тўрт эш и к л и ) 
у йд и р . И м о р ат асоси б у ту н л ай тош дан 
қ а л а н и б я с а л г а н . Б у и м о р ат д ан К ў ҳ а к
тепали гига қарати б этакда я н а бир боғ- 
ч а с о л г а н , у н д а бир й и р и к то ш т а х т
қ ў й и л ган , узунли ги т ах м и н ан ўн тўрт-ўн 
беш қари бўлиб, эни етти-саккиз қ ар и , 
бўйи бир қ ар и . Б ундай катта тошни анча 
йироқ йўлдан к е л т и р га н л ар . Ў ртасидан 
дарз кетган. А й т и ш л ар и ч а, тош ни бу ерга 
к ел ти ри ш ган д ан сўнг дарз кетган. Ушбу
www.ziyouz.com kutubxonasi


БОБУРНОМЛ
57
богчада я н а бир чордара иморат солган, 
изораси (асоснинг т аш қ и безаги) бутунлай 
ч иннидан, уни Ч и н н и х о н а дейдилар. Хи- 
тойдан одам юбориб к елтиртирган.
С а м а р қ а н д қ а л ъ а с и н и н г и ч и д а я н а
бир қ ад и м и й иморат бор. Уни масж иди 
Л а қ л а қ а дейдилар. Унинг гунбази ўрта- 
сида ерни тепсалар бутун гунбаздан „лақ- 
л а қ “ товуш и к ел ад и, қ и з и қ ҳодисадир. 
Ҳеч ким бунинг сирини билмайди.
Султон А ҳ м ад м и р з о н и н г зам о ни д а 
ҳам бек ва к и ч и к беклар куп бог-боғча- 
л ар барпо этдилар. Ш у ж у м л ад ан , Дар- 
в еш М у ҳ а м м а д т а р х о н н и н г ч о р б о ғ и ч а 
саф олик ва ҳ аво л и к, кўзни яш н атад и ган
чорбоғ к а м . Б о ғи М айдондан қ у й и р о қ , 
т еп а л и к устида Қулба я л а н г л и ги г а туташ
бир чорбоғ солибди. Б у я л а н г л и к унинг 
п а с т и д а я с т а н и б ё т а д и . Ч о р б о ғд а ҳ ам
паст-баланд ерларни пухта р еж а асосида 
тузатиб, қай р ағо ч лар , сарв ва оқ терак- 
лар э к к ан л ар , х и й л а к ў р к а м манзилдир. 
К ам ч и л и ги ш у к и , катта оқар суви йўқ.
С ам арқанд ш а ҳ р и аж ой иб ораста бир 
ш аҳ ар д ир. Б у ш аҳ ар н и н г бир хусусияти 
б о р к и , б у н а қ а с и к а м д а н - к а м ш а ҳ а р д а
бўлади, я ъ н и ҳар ҳ унарм андни нг алоҳи- 
да б о зо р и бор, б и р -б и р и г а а р а л а ш г а н
эмас, бу қ и з и қ расмдир. Я х ш и нонвой- 
л и к л а р и ва о ш п а з л и к л а р и бордир. Олам- 
да я х ш и қ о ғо з С а м а р қ а н д д а н ч и қ а д и . 
Қоғоз ж у в озл ари га сув буткул Конигил- 
д ан к е л а д и . К о н и г и л С и ё ҳ о б (қ о р а с у в ) 
ё қ ас и д а д и р к и , бу қорасувни О бираҳмат 
ҳам дейдилар.
С ам ар қанд ни нг я н а бир матоси қир- 
м изи б ахм ал д и р к и , уни атроф ва йироқ- 
я қ и н л а р г а элтадилар.
Т е в а р а к - а т р о ф и д а я х ш и ў л а н г л а р и
бор. Б и р м а ш ҳ у р с а й х о н л и к К о н и ги л
ў л ан г и д и р . С ам ар қ а н д ш а ҳ р и д а н ш ар қ
т а р а ф д а , б и р о з ш и м о л г а м о й и л , б и р
ш а р ъ и й к ел ад и, қорасуви бор, уни Оби 
Р аҳ м ат ҳам дейдилар: К о н и гил н инг ўрта- 
сидан о қад и, етт и -сак к и з тегирм он сув 
бор. Бу сувнинг атрофи бутунлай сув оли- 
надиган ж ой л ар д ан иборат. Б а ъ з и л а р бу 
ў л ан г н и н г асли номи Конобгир (кўлм ак) 
д ей д и л а р , бироқ т а р и х л а р д а ф а қ а т Ко- 
ни гил деб ёзадилар, х и й л а я х ш и сайхон- 
л и к д и р . С ам ар қа н д н и н г султонлари ҳа- 
м и ш а бу с а й х о н л и к н и ёзг и и с т и р о ҳ а т
ж о й и қ и л ад и лар . Ҳ ар йили бу сайхонлик- 
к а чиқиб, бир ой, и к к и ой я ш а й д и л ар .
Б у сай хо н л и к н и н г юқорирогида, шарқи- 
ж ан у б том онда я н а бир ў л а н г м а в ж у д
бўлиб, Хон юрти деб номланган. У Самар 
қ а н д н и н г ш а р қ и й томонидадир, Самар- 
қ а н д д а н б и р й и ғ о ч н а р и д а . Қ о р а с у в
унинг орасидан ўтиб, К онигилга боради. 
Хон юртида бу Қорасув юқоридан шун- 
дай айланиб к ел а д и к и , ичида бир л аш
каргоҳ сиғадиган ер бор. Ч и қ а р ери хий- 
ла тордир. Б у ернинг хуш ҳаволилигини 
кўзлаб, Самарқанд қам ал и да бир қан ча 
вақт бу ерда тўхтаган эдик. Яна бир сай- 
хо нл и к Бўдана қ ўриғид ир (ёзги истиро- 
ҳатгоҳ), Боги Д и л к у ш о билан Самарқанд 
орасида. Яна бири К ўли Мағок сайхон- 
лигидир: Самарқанддан и к к и ш ар ъ и й ч а 
к ел ад и , ғарб томонда бўлиб, бироз ши- 
молроқда. Бу ҳам я х ш и г и н а сайхонлик- 
дир. Б и р ёнида бир кат т а кўл бор, шу 
боис Кўли Магок ўланги, дейдилар. Самар- 
қанд қам али да мен Хон юртида ўтирга- 
нимда, Султон А ли мирзо бу ерда тўхта- 
ганди. Яна Қулба сайхонлиги бор, бу кич- 
к и н а р о қ я л а н г л и к д и р . Ш и м о л и Қ улба 
кенти ва К ўҳак дарёси, жануби Боғи Май- 
дон ва Дарвеш Муҳаммад тархоннинг чор- 
боғи, ш арқ и К ў ҳ ак тепалиги.
М овароуннаҳрнинг я х ш и вилоятлари 
ва тум анлари бор. Сам арқанд я қи н и д аги
катта вилоят Бухородир. Самарқанднинг 
гарби й т а р а ф и д а н й и г и р м а беш йиғоч 
йўлдир. Б у хо р о нин г ҳам бир неча туман- 
л а р и бор. Б у ж у д а а ж о й и б ш а ҳ а р д и р . 
Меваси кўп ва я х ш и бўлади, қовуни ҳам 
ж у д а я х ш и б ў л а д и . М о в а р о у н н а ҳ р д а
Б у х о р о қ о в у н и ч а к ў п ва я х ш и қ о в у н
б ў л м а й д и . Ф а р г о н а в и л о я т и д а н Ахси- 
ни нг бир нав қовуни борки, „миртему- 
р и й “ д ейди лар, бу қовундан чу чу кр о қ ва 
но зи к р о қ бўлса-да, бироқ Б ухорода ҳар 
нав қовун кўп ва я х ш и бўлади. Я на Бу- 
хоро қар о л и си м аш ҳ у рд и р. Бухоро қаро- 
лиси д ек қар о л и ҳеч ерда бўлмас: пўсти- 
ни арчиб, қуритиб, табаррук қил и б ви- 
ло ятд ан в и л о я т г а эл тад и л ар. И чни юм- 
ш а т и ш учун кўп я х ш и даводир. Парво 
ри (семиз) товуғи ва ғози кўп. Моваро- 
унн аҳ р д а Бухоро м ай л ар и д ан ў т к и р р о қ
шароб бўлмас. Мен С ам арқ ан д д а аввал 
и ч г а н л а р и м д а Б у х о р о ш а р о б л а р и д а н
ичар эдим.
Я н а К е ш в и л о я т и д у р . С а м а р қ а н д - 
ни нг ж ан у б и д а , т ў қ қ и з йиғоч йўлдир. 
С ам ар қ анд билан Кеш орасида бир тоғ

Download 11,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   185




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish