Microsoft Word shaytanat1 ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
63
«Demak, o‘sha», degan qarorga keldi Sharif. Odam bolasining dushmani o‘z tili, 
deganlaridek, tili jilovsiz bo‘lgani uchun Sharif ko‘p pand yerdi. Uning zo‘r ilmlarga 
yetgan aqli oddiy haqiqatni tushunishga qosirlik qilib qolar edi. Kambag‘al yashashi, 
ilmda olg‘a siljishda qiynalishi, unvonlardan benasib qolishi va nihoyat, qamoqqa 
tushishida suyaksiz tilning ko‘p xizmatlari borligini tushungisi ham kelmas edi. Xotini 
zorlanib «tilingizni tiyibroq yuring», degan paytlarida «Men indamay ketadigan qul 
emasman», deb o‘jarlik qilardi. Boyvuchchalarning o‘tkir hidli atirini sepib, yasanib olgan 
bu jingalaksoch yigitning «sergap ekansiz», deb jerkib berishidan uning o‘jarligi tutdi. 
— O‘ttiz mingni ham o‘sha yaxshi odamga beramanmi? 
Yo‘ldan ko‘z uzmay kelayotgan Jamshid orqasiga  o‘girilib, unga ajablanib qarab oldi. 
— Qanaqa o‘ttiz ming? 
— Vaqti kelganda bilib olasiz, — dedi Sharif uning boyagi gapiga taqlid qilib. 
— Bilib olamiz, xotirjam bo‘lavering, — dedi Jamshid uning pichingiga e’tibor bermay. 
Jamshid mashinani Sharifning eshigi oldida to‘xtatdi. 
— Ortiqcha valaqlamay, boshingizga g‘alva orttirmasdan uyingizda jim o‘tiring. Ertaga 
ishga chiqasiz. Yaxshilab bilib oling, okaxon: sizni panohiga olgan odam kerak bo‘lsa 
o‘ttiz mingdan o‘ttiz mingtasini boshingizdan sochadi. Agar uni xafa qilsangiz, urug‘-
aymog‘ingiz bilan, o‘ttiz bir ming tomiringizni quritib tashlaydi. 
Sharif eshikni ochib, bir oyog‘ini yerga qo‘ygan damda bu gapni eshitib to‘xtadi. Tarang 
tortilib turgan asab tomirlari battar qaqshadi. 
— Meni qo‘rqitmang, — dedi ovozini ko‘tarib. 
Jamshid, uni hayron qoldirib, javob bermadi. Sharif battar tutaqib, tili kalimaga kelmay 
qoldi. «He onalaringni...» deb so‘kinib mashinadan tushdi-da, eshikni qarsillatib yopdi. 
Sharif deyarli so‘kinmas edi. So‘kingan taqdirda hech bo‘lmasa jag‘i yorilishi 
mumkinligini ham bilmasdi. Baxtiga u endi Asadbekning odamiga aylandi. Hozir 
«onangni...» deyishi nima ekan, buning yoniga amma-xolalarini, opa-singillarini qo‘shib 
so‘kkanida ham Jamshid lom-mim deyolmasdi. Jamshid Asadbekni ko‘pga hotamtoylik 
qilishini biladi. Uning nazarida xo‘jayini Sharifni shunchaki panohiga oldi. Xo‘jayinning 
e’tiboridagi odamga ola qarash mumkin emasligi unga oyday ravshan. Unga yana bir 
narsa aniq — buyruqni ado etish chog‘ida begonalar bilan gaplashmasligi, ayniqsa, piri 
Asadbek haqida biron so‘z aytmasligi shart. Hozir Sharifga po‘pisa qilib shu shartni 
buzdi. Sharifning gapidan achchiqlanib, «xo‘jayin o‘ttiz ming so‘raydigan gadoy 
emasligi»ni bildirib qo‘yish uchun chegaradan chiqqanini o‘zi ham sezmay qoldi. 
Chegaradan hatlashga hatladi-yu, so‘ng afsuslanib, mum tishladi. Sharifning haqoratiga 
parvo qilmay o‘tirishining ikkinchi sababi shu. 
Sharif eshikni yopishi bilan «Jiguli» poygachi mashinalarday siltanib qo‘zg‘oldi. Yo‘lni 
avaylabgina qoplayotgan qor to‘zg‘ib ketdi. 
Sharif eshigi oldida turib qoldi. Oppoq g‘ishtdan qurilib savlat to‘kib turgan imoratlar 
qatoridagi somon suvoqli pastak uyi ko‘ziga yetim boladay mung‘ayib ko‘rindi. Nazarida 
egasi qamoqqa olib ketilganidan so‘ng uyi sharmandalik yukini ko‘tarolmay cho‘kibroq 
qolganday tuyuldi. 
Tuhmatdan qamalib, so‘ng ozodlikka chiqqan odam quvonchini ichiga sig‘dirolmay, 
baxtidan yonib, hazor-hazor shukrlar qilib uyiga uchib kirishi kerak. Sharifda esa bunday 
baxt, bunday quvonch yo‘q edi. U davlat qamog‘idan qutulgani bilan, ko‘rinmas to‘rga 
chirmab tashlanganini, bu to‘r uni oqibatda batamom halok etishini sezib turardi. Mana 
shu sezgi uni ozodlik baxtiga begona qilib qo‘ygandi. U yelkasidagi dard yuki bilan 
ostona hatlab hovliga kirdi. Yo‘lakda bittagina iz — qor uchqunlari hali bu izni ko‘mib 
ulgurmagan — demak, Nasibasi yaqinda ko‘chadan qaytgan. 
Hovli etagida «oshxona» nomi bilan zikr  etiluvchi bostirmaning eshigi zorlanib ochilib, 

---

Shaytanat (1-kitob). Tohir Malik