Уйланиш одоби. Имом Ғаззолий
www.ziyouz.com kutubxonasi
19
(
Бақара
, 2/228)
Биринчи офат каби бўлмаса-да, бу офат ҳам ҳар ким учун умумийдир.
Фақат
билимдон, оқил, хушфеъл, хушхулқ, аёлларни яхши билувчи,
уларнинг тилларига
сабр этувчи, ҳақ-ҳуқукларига (содиқ) вафо кўрсатувчи кишилар бу офатдан ўзларини қўрий
оладилар.
НИКОҲНИНГ
УЧИНЧИ
ОФАТИ
Оила ва болалари кишини молпараст бўлишга мажбур қилишлари, қийинчиликка
йўллашлари ва оқибат Аллоҳ таолодан ғофил этишларидир.
Бола-чақа эҳтиёжларини таъмин этиш учун ҳар турли йўлдан мол тўплаган ва жамлаб
қўйган кимса ёмон одам саналади.
Оиласи, моли ва болалари Аллоҳ таолога бандаликдан чалғитган киши ғофилдир.
Абу Сулаймон дейдиларки: «Уйланган киши дунёга боғланган бўлади».
Уйланмоқ фазилатлими?
Ёки ёлғиз қолмоқ афзалми?
Бу хусуслардаги ҳукмлар турлича ва одамга караб ҳукм ҳам ўзгаради.
Агар ёш бўлса, шаҳватини таскин топдириш эҳтиёжи бўлса ва турмуш қуриш уни Аллоҳ
таолога бандаликдан чалғитмаса, уйланиши афзал.
Агар уйланиш кишини Аллоҳ таолодан чалғитса никоҳнинг унга фойдаси бўлмайдиган ва
уйланса турли офатларга дуч келадиган бўлса, у ҳолда ёлғиз қолмоқ афзалдир.
Уйланиш ёки уйланмаслик масаласи кўндаланг келганда қай тараф оғир босса, ўша томонда
ҳаракат этиш керак.
Аллоҳ таолодан чалғитувчи нарсаларда асло хайр йўқ. Ҳаром молда ҳам яхшилик йўқ.
Меъёрий шаҳватга эга кишининг уйланишида фарзанд кўриш учун бир ғайрат бўлса, бу
йўлда ҳаракат этиш фойдалидир.
Дин эса сармоядир.
Тақво соҳиби бўлмаган ва нафсининг
орзу-истакларига эргашган, зино йўлига кириб
қолишдан қўрққан киши учун уйланиш фойдали бўлади.
Ҳаром даромад икки ёмонликнинг манбаидир.
Агар зино қилмаяжагига қатъиян амин бўлса, лекин шу билан бирга ҳаромга боқмоқдан
кўзини тия олмаса, қўрий олмаса, (у ҳолда) уйланмаслик уйғун(роқ) бўлур.
Қарамоқ
- кўзнинг
зиноси
. Фақат (лекин) фаржнинг иффатини қўриса, ўша вақтда қарамоқ
ҳаром емоқдан аҳвондир (яхшироқдир) ва афвга яқинроқдир.
Агар кўнгилни машғул этган ёмон ўйларни дафъ этмоққа куч етказолмаса (қувват
тополмаса), ҳам тадбиқ этмоққа турмагунча (ҳаракат, бошламагунча) кўнгилда қолган ўйлар
афв(кечирилиш)га яқинроқдир.
Худди мана шу тариқа турмуш (оила) қуришнинг фойдалари билан офатларини ҳар
томондан муқояса қилиш керак ва шахсга кўра энг уйғун бўлган ҳукмни таржиҳ этиш (афзал
кўриш) лозим.
Никоҳ - ақд ва кўнгилнинг ибодатга ҳозирланишига монеъ эмас. Лекин фақат эҳтиёж
юзасидан қозончга зарурат бор. Агар ҳалол луқма
кучи етса, ўша тақдирда уйланмоқ янада
афзал бўлади.
Чунки кеча ва кундузнинг маълум қисмида ибодат учун кўнгилни фориғ қилиб, ибодатда
давом этиш мумкин.
Вақтини режали ҳолда қисмларга ажратиш инсоннинг ўз ихтиёрида.
Фарз ибодатлар, уйқу, таомланиш ва покланиш учун ажратган вақти
тартиб-интизомга