O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

Moliyaviy prognozlashning sotuvlar darajasi foizi metodi

---

459 
Sotuvlar foizi metodi kelajakdagi davr uchun xarajatni, aktiv yoki 
majburiyatni sotuvlarning bir qismi sifatida baholashni prognoz qilishni oʻz 
ichiga oladi.
Ishlatiladigan foiz miqdori eng oxirgi moliyaviy hisobotga asosan joriy 
sotuvlar foizidan, bir necha yillar uchun hisoblangan oʻrtacha miqdordan, 
tahlilchining fikridan, yoki ushbu manbalarning jamlanmasidan kelib chiqadi.ʻ 
1-jadvalda Drew Inc. kompaniyasi uchun moliyaviy prognozda sotuvlar 
darajasi foizi metodi qoʻllanilgan toʻliq misol keltirilgan.Ushbu misolda 
korxonaning buxgalterlik hisobidagi har bir oʻzgarib turuvchi koʻrsatkich 2013-
yilgi sotuvlarning ($10 million) foizi sifatida keltirilgan.2014-yilda aks ettirilishi 
rejalashtirilayotgan muddat uchun balansdagi har bir element foizni $12 million 
ga koʻpaytirish orqali hisoblanadi. Ushbu metod korxonaning kelajakdagi 
moliyaviy talablarini baholashda nisbatan arzon va ishlatishda oson boʻlgan yoʻl 
taklif qiladi.
Eslatib oʻtish kerakki, 1-jadvaldagi misolda joriy va asosiy aktivlar sotuv 
darajasiga qarab oʻzgarib turadi. Buning ma’nosi, korxona prognoz qilinayotgan 
sotuv hajmini oshiraoladigan ishlab chiqarish quvvatiga ega emas.Ya’ni, agar 
sotuvlar $1 ga oshsa, asosiy aktivlar $0.40 ga yoki aks ettirilgan sotuv darajasi 
oʻsishining 40% iga oshadi. Agar hozirda korxona aks ettirilgan sotuv darajasini 
ushlab tura oladigan darajada asosiy aktivlarga ega boʻlganda edi, aktivlar 
sotuvlar darajasi foizi oʻzgarmas edi vaprognoz etilayotgan muddatda oʻzgarmay 
turishi aks ettirilar edi.
Bundan tashqari, e’tiborga olish kerak boʻlgan jihat: kreditorlik qarzlari va 
hisoblangan chiqimlar sotuvlar darajasiga qarab oʻzgarishi mumkin boʻlgan 
yagona majburiyatlardir. Ushbu ikkita majburiyatlarning haqli ravishda, 
korxonaning sotuv koʻrsatkichlariga qarab oshishi yoki kamayishini kutish 
mumkin.. Chunki ushbu ikki joriy majburiyatlar kategoriyasi odatda toʻgʻridan 
toʻgʻri sotuv darajasiga boʻgliq ravishda oʻzgaradi, koʻpincha ular