1. Маркетинг тадқиқотлари тушунчаси ва усуллари

Халқаро маркетинг муҳитининг хусусиятлари
асосан айирбошлаш 
(алмашиниш) жараёнларини мураккаблаштираётган тўсиқларни йўқотишдан 
иборат. Турли хил иқтисодиётлар ва мамлакатлар ўртасида қиёсий 
устунликларни қайта тақсимлаш рўй беради. Саноати ривожланган 
мамлакатлар (даставвал, ЖанубиШарқий Осиёда), шунингдек, Шарқий 
Европа мамлакатлари кўринишидаги янги рақиблар пайдо бўлди. Улар 
илгари ғарбий мамлакатлар ҳукмрон бўлган иқтисодиётнинг қатор базавий 
секторларига (пўлат, кимё, тўқимачилик маҳсулотлари) нисбатан қулай 
ўринларга чиқиб олдилар. Европа ҳамжамияти асосий саноат маҳсулотлари 
(аввало хом ашё ва материаллар) бозорларида Шарқий Европа 
мамлакатларининг фаоллигини сеза бошлади. Анъанавий ривожланган 
мамлакатлар учун хос бўлган рақобат улар чегараларидан чиқиб кетиб, 
ҳақиқий глобал тус одди. 
Шарқий Европа мамлакатлари, шу жумладан, МДҲ га нисбатан Ғарб 
мамлакатлари томонидан учта асосий маркетинг концепцияси қўлланилади: 
1. 
Ғарбда ишлаб чиқариш, Шарқда сотиш
— бу концепция Шарқий 
Европа ва МДҲ мамлакатларида ҳалигача мавжуд бўлган товар дефицитига 
асосланади ва фойдани олиб чиқиш ва валюта конвертацияси билан боғлиқ 
бўлган кўпгина муаммоларга қарамай кенг тарқалган. Бу ерда Ғарб ишлаб 
чиқарувчилари ва воситачилари томонидан нафақат товарларнинг ва ишлаб 
чиқаришнинг юқори сифати, балки маркетинг афзалликлари ҳам майдонга 
чиқади. 
2. 
Шарқда ишлаб чиқариш, Ғарбда сотиш
— бу концепция кўпгина 
Ғарб компаниялари учун энг яхши имкониятларни тақдим этади. Бу 
компаниялар Шарқий Европа ва МДҲдан Ғарбда сотиш учун ишлаб 
чиқариш баъзаси сифатида фойдаланиш, малакали Шарқий Европа иш 
кучини эксплуатация қилиш ва мавжуд маркетинг каналлари ёрдамида 
маҳсулотларни сотиш каби йўллар билан таъминланган. Бундан келиб 
чиқадики, халқаро савдо тизимига кириш учун бозорларни очиш эмас, балки 
янги индустриал мамлакатлар сингари Ғарб фирмалари билан кураша 
оладиган янги рақобатбардош соҳаларнинг пайдо бўлиши энг муҳим аҳамият 
касб этади. 
3.