I LL в 0 ‘ L i м milliy iqtisodiyot (makroiqtisodiyot)ning amal qilish V a rivojlanish qonuniyatlari

M ak roiq tisod iyot 
— bu mamlakat miqyosida moddiy ishlab 
chiqarish va nomoddiy sohalarini bir butun qilib birlashtirgan 
milliy 
va 
jahon 
xo'jaligi 
darajasidagi 
iqtisodiyotdir. 
Makroiqtisodiyot o'z ichiga iqtisodiyotning moddiy va nomoddiy 
ishlab chiqarish hamda xizmat ko'rsatish sohalarini oladi.
Xo'jalik yurituvchi subyektlarning makrodarajadagi o'zaro 
aloqasi jannyatdagi mehnat taqsimoti bilan shartlangan obyektiv 
jihatdan zarur jarayon hisoblanadi. Bu jarayon xo'jalik yurituvchi 
subyektlar iqtisodiy manfaatlarining harakati shaklida maydonga 
tushadi.
Milliy iqtisodiyotning asosiy funksional ahamiyati mamlakat 
barcha aholisining doimiy ravishda o'sib boruvchi ijtimoiy- 
iqtisodiy ehtiyojlarini qondirishda namoyon bo'ladi. Milliy 
iqtisodiyotning mazkur asosiy muammosi naqadar samarali hal 
etilayotgani makroiqtisodiy tahlil yordamida aniqlanadi. Bunda 
makroiqtisodiy jarayonlarning subyektlari bo'lib alohida xo'jalik 
yurituvchi 
subyektlar (ishchi, 
tadbirkor, 
boshqaruvchi 
va 
boshqalar) emas, balki ularning nisbatan kengroq toifalari — 
aholi, mehnat resurslari, band bo'lgan ishchi kuchi, ishsizlar va 
boshqalar hisoblanadi.
Makroiqtisodiy tahlilning maqsadi — takror ishlab chiqarish 
jarayonini ob'ektiv ravishda aks ettiruvchi ko'rsatkichlardan 
foydalanish asosida mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida 
vujudga kelgan holatlarni ochib berishdan iborat. Bu maqsadga 
erishishning muhim shartlari sifatida quyidagilarni ko'rsatish 
mumkin:
1
) 
asosiy 
makroiqtisodiy 
ko'rsatkichlaming 
holati 
va 
harakat ini obycktiv aks ettiruvchi statistik ma’lumotlaming 
mavjudligi;
2
) mamlakat iqtisodiyotini tahlil qilishda keng miqyosda va 
tarixiy jihatdan yondoshuv;
3
) 
iqtisodiy 
tizim 
salohiyatini 
haqqoniy 
ravishda 
baholamasdan hamda iqtisodiy qonunlarning obyektiv amal
414
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qilishini bilmasdan turib mamlakat iqtisodiyotiga aralashuv salbiy 
holatlarni kcltirib chiqarishini anglash;
4) 
makroiqtisodiy 
nazariya 
muayyan 
mamlakatlarning 
iqtisodiyotini obyektiv ravishda tadqiq etish asosida yaratilishim 
hamda undan boshqa mamlakatlar amalivotida o'ta ehtiyotkorlik 
bilan foydalanish mumkinligini tushunish;
5) 
ishlab 
chiqarish ni 
mamlakat 
barcha 
aholisining 
daromadlari va iste'moli darajasini o ‘stirishga yo'naltirish:
6
) 
aholi 
daromadlari. siyosiy va 
ijtimoiy barqarorlik 
o‘sishining yagona manbai bo'lib mamlakatning barcha aholisim 
ish joylari hamda daromadlarning oshishi bilan ta minlovclii 
milliy ishlab chiqarishning barqaror va samarali o'sishi ekanligini 
tushunish.
Ko'pgina 
mikroiqtisodiy 
ko'Tsatkichlar 
yordamida 
korxonalar 
faoliyatiga 
baho 
berilib, 
ular 
faoliyatining 
rivojlanish tanioyillari aniqlansa, makroiqtisodiy ko'rsatkichlar 
orqali butun 
iqtisodiyotning holati, 
uning o'sishi yoki 
pasayishi tahlil qilinib, xulosa chiqariladi. Ular yordamida 
davlat o'z iqtisodiy siyosatini belgilaydi. Bu lizimga kiruvchi 
turli xil ko'rsatkichlar,