I LL в 0 ‘ L i м milliy iqtisodiyot (makroiqtisodiyot)ning amal qilish V a rivojlanish qonuniyatlari

Asosiy tayanch tushunchalar
Makroiqtisodiyot — moddiy va nomoddiy ishlab chiqarish 
sohalarini yaxlit bir butun qilib birlashtirgan milliy iqtisodiyot 
va jahon xo'jaligi darajasidagi iqtisodiyotdir.
Milliy hisoblar tizimi — milliy mahsulotni ishlab chiqarish, 
taqsimlash hamda ulardan foydalanishni tavsiflaydigan o'zaro 
bog'liq ko'rsatkichlar tizimi.
Yalpi milliy mahsulot (YaMM) — milliy iqtisodiyotda bir 
yil davomida vujudga keltirilgan va bevosita iste’molchilarga 
borib tushadigan pirovard mahsulot va xizmatlarning bozor 
narxlaridagi summasi.
438
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Yalpi ichki mahsulot (YalM ) — yil davomida mamlakat 
hududida 
ishlab 
chiqarilgan 
pirovard 
mahsulot 
va 
xizmatlarning bozor narxlaridagi qiymati.
Sof milliy mahsulot (SMM) — amortizatsiya ajratmalari 
summasiga kamaytirilgan YalM sifatida chiqib, tarkiban milliy 
daromad va egri soliqlardan iborat boMadi.
Milliy daromad — yangidan vujudga keltirilgan qiymat boMib, 
SMMdan egri soliqlami chiqarib tashlash yoMi bilan aniqlanadi.
Shaxsiy daromad — milliy daromaddan ijtimoiy sug‘urta 
ajratmalari, 
korxona 
foydasidan 
olinadigan 
soliqlar 
va 
korxonaning taqsimlanmaydigan foydasini chiqarib tashlash 
hamda aholi qoMiga kelib tushadigan ijtimoiy toMovlar 
summasini qo‘shish yoMi bilan aniqlanadi.
Nominal YalM — joriy narxlarda hisoblangan YalM.
Real YalM — narxlarning o‘zgarishini hisobga olib, 
o ‘zgarmas yoki qiyosiy narxlarda hisoblangan YalM.
Qo'shilgan 
qiymat 
— 
ishlab 
chiqarilgan 
mahsulot 
qiymatidan sotib olingan va unumli iste’mol qilingan xom 
ashyo va materiallar qiymati chiqarib tashlangandan keyin 
qolgan qismining bozor qiymati.
Oraliq mahsulot — ishlov berish, qayta ishlash va qayta 
sotish maqsadlarida sotib olingan mahsulotlar.
Pirovard 
mahsulot 
— 
ishlab 
chiqarish 
jarayoni 
yakunlangan, shaxsiy va unumli iste’mol qilishga tayyor 
boMgan mahsulotlar.
Xufiyona iqtisodiyot — YalMni ishlab chiqarish, taqsimlash 
va undan foydalanishning rasmiy iqtisodiyotdan yashirin qismi.