I LL в 0 ‘ L i м milliy iqtisodiyot (makroiqtisodiyot)ning amal qilish V a rivojlanish qonuniyatlari

/
0/7
 r v/h/agf /л/е '/по/ /ow/г/аг/ /мглу
Vc//:y /т/екл/ -
----- 1-------------------------------------- .
A
v
~/
y
 yf/tk/g/ /л/е ’/по/ fovc/r/ar/ /
jc
/
глу
Amaliyotda qator har xil tovar va xizmatlar to'plam i yoki 
iste'mol 
savatining 
narx 
indekci 
hisoblanadi. 
G 'arb 
mamlakatlari va xususan AQShda bu indekslar ichida eng 
keng qo'llaniladigani isle'mol narxlapi indeksi hisoblanadi. 
Uning yordamida tipik shahar aholisi sotib oladigan, iste’mol 
tovar va xizmatlarining 300 turini o'z ichiga oluvchi bozor 
savatining qayd qilingan narxlari hisoblanadi. Ammo narxning 
umumiy darajasini hisoblash uchun YalM narx indeksidan 
foydalaniladi. YalM narx indeksi ancha keng tushuncha 
bo'lib, u o'/, ichiga nafaqat iste'mol tovarlari, balki investitsion 
tovarlar, davlat tomonidan sotib olinadigan hamda xalqaro 
bozorda sotilgan va sotib olingan tovarlar va xizmatlar 
narxlarini ham oladi. YalM narx indeksi nominal YalMni real 
YalMga aylantirib hisoblash imkoniyatini beradi.
Nominal YalM shu mahsulot ishlab chiqarilgan davrda amal 
qilib turgan narxlarda ifodalangan ishlab chiqarish hajmini bildiradi.
Ma'lum yil uchun YalM narx indeksini qanday qilib 
hisoblash 
mumkinligini ko'rsatuvchi oddiy shartli 
misol 
keltiramiz. 2003 yil YalM qiymati 9837,8 mlrd. so'm ni tashkil 
qilgan. 2004 yil Rcspublikamiz iqtisodiyotida 12189,5 mlrd. 
so'mlik YalM ishlab chiqarilgan.
422
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2004 yilga YalM narx indeksini aniqlash uchun, 2004 
yildagi mahsulotlar narxlari summasini xuddi shu hnjmdagi va 
turdagi tovarlarning 2003 yil narxlari summasiga bo lish zarur. 
ya’ni 12189.5:983778= 1,23 yoki 123.0%.
Agar biz YalM 
narx indeksini qator yillar uchun 
hisoblasak, olingan indeslar bizga ularni taqqoslama tahlil 
qilish imkonini beradi.
Joriy yildagi nominal YalMni real YalMga aylantrishning 
ancha oddiy va to'g'ridan-to'g'ri usuli nominal YalMni narx 
indeksi (N l)ga boMishdir, ya’ni: