O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti turdali toshmirzayevich malikov

 
Jumardlik
.
 
Jumardlik tamoyili esa Sharqda qadimdan mavjud. Ovrupada uni 
altruizm nomi bilan Ogyust Kont ilmiy muomalaga kiritgan. U kishidagi o’z 
qavmdoshiga achinish hissidan, unga baxt va farovonlik tilash tuyg’usidan kelib 
chiqadi, mohiyatan beminnat xayriyaga asoslanadi. O’z manfaatidan o’zga 
manfaatini ustun qoyib, “o’z og’zidagini o’zga og’ziga tutuib” yashash jo’mard 
insonning hayot tarziga aylanadi. Bu – oddiy xayriya emas, balki muhtojlikning har 
qanday ko’rinishiga qarshi o’ziga xos kurashdir. Ammo bu kurash insonparvarlik, 
vatanparvarlikdagi singari qatiy jamiyat yoki jamoaning axloqiy – meyori 

---

338 
talablaridan kelib chiqmaydi, u faqat va faqat xususiylik tabiatiga ega, har bir 
shaxsning erkin ixtiyori bilan bog’liq axloqiy tamoyil. Chunonchi, biror kishi 
tomonidan insonparvarlik yoki vatanparvarlik talablarini bajarmaslik boshqalarda 
unga nisbatan nafrat hissini uyg’otadi, jumardlik ko’rsatmagan odam esa bunday 
ma’naviy javobgarlikka tortilmaydi. Zero, jumardlik mohiyatan “oddiy omadlik 
qobig’idan chiqa bilish”, ilohiylik sifatlariga esa bo’lib borish demakdir, bu esa 
hammaga ham nasib etavermaydi. 
Inson hayotida axloqiy meyorlar ham katta ahamiyatga ega. Ular tamoyillarga 
nisbatan ancha sodda, umumlashmagan, tor qamrovli. Ularni kundalik hayotimizda 
ma’lum axloqiy tamoyillarning amalga oshish murvatlari ham deyish mumkin,ular 
axloqiy talablarning eng oddiy shakli sifatida royobga chiqadi. Halollik, rostgoylik, 
insoflilik, xushmuomalalik, boodoblik, kamtarlik kabi meyorlar ayniqsa diqqatga 
sazovor. 

Halollik va rostgoylik
. 
Avval shuni aytish kerakki, halollikni uning dastlabki 
tor diniy mazmunidaqaysi taom harom-u, qaysisi halol,degan ma’noda tushunmaslik 
lozim. U allaqachon umuminsoniydunyoviy ma’no kasb etgan meyorga aylangan.
Halollik, rostgoylikvijdon tushunchasi bilan bo’gliq, insonning o’zgaga munosabati 
o’ziga munosabatidek sof bo’lishini talab etuvchi meyorlardir. 
Birinchi Prezident Islom Karimov nutqlaridan birini “ Halollik va fidoyilik
faoliyatimizning asosiy mezoni bo’lsin” deb, boshqa bir suhbatini esa “ Adolat har 
ishda hamrohimiz va dasturimiz bo’lsin” deb atagani bejiz emas; hozirda halol, 
rostgoy, insofli, fidoyi insonlardan iborat bo’lgan fuqarolar jamiyatini qurishfaqat 
axloqiy muammo emas, balki kelajagi buyuk davlatimizning mohiyatini 
anglatuvchi ijtimoiysiyosiy yangilanishdir.