O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti turdali toshmirzayevich malikov

Oddiy qat’iy sillogizmning birinchi figurasi 
quyidagi maxsus qoidalarga ega: 
1. Katta asos umumiy hukm bо‘lishi kerak. 
2. Kichik asos tasdiq hukm bо‘lishi kerak. 
I figuraning tо‘rtta tо‘g‘ri modusi mavjud: 
AAA-Barbara, EAE-Celarent, AII-Darii, EIO-Ferio.
Moduslarning birinchi harfi katta asosning, ikkinchi harfi-kichik asosning, 
uchinchi harfi xulosaning sifat va miqdorini kо‘rsatadi. Figuralarning moduslarini 
bir-biridan farqlash maqsadida ularning har biri alohida nom bilan ataladi. 
Masalan: 
A. Hamma ilmiy qonunlar obyektiv xususiyatga ega. 
A. Tafakkur qonunlari – ilmiy qonunlardir. 
A. Tafakkur qonunlari obyektiv xususiyatga ega. 
Sillogizmning I figurasida oddiy qat’iy hukmlarning barcha turlari bо‘yicha 
hulosalar beriladi. 
Oddiy qat’iy sillogizmning II figurasi
quyidagi maxsus qoidalarga ega: 
1. Katta asos umumiy hukm bо‘lishi kerak. 
2. Asoslarning biri inkor hukm bо‘lishi kerak. 
II figuraning tо‘rtta tо‘g‘ri modusi mavjud: 
AEE-Camestres,EAE-Cesare,AOO-Baroko,EIO-Festino. 
Masalan: 

---

283 
A. Hamma hukmlar darak gap orqali ifodalanadi. 
YE. Savol darak gap orqali ifodalanmaydi. 
YE. Savol hukm emas. 
Sillogizm II figurasidan faqat inkor hukm kо‘rinishida xulosa chiqoriladi. 
a) Oddiy qat’iy sillogizm III figurasining
bitta maxsus qoidasi bor: kichik asos 
tasdiq hukm bо‘lishi kerak. 
III figuraning tо‘g‘ri moduslari oltita: 
AAI-Darapti,AII-Datasi,IAI-Disamis,EAO-Felapton,EIO-Ferision,OAO-
Bokardo. 
Masalan, 
A. Hamma mantiqshunoslar faylasufdir. 
A. Hamma mantiqshunoslar – ilmli kishilardir.
 
I. Ba’zi ilmli kishilar faylasufdir. 
III figuraning xulosalari faqat juz’iy xukmdan iborat bо‘ladi 
Oddiy qat’iy sillogizmning IV figurasi 
quyidagi maxsus qoidalarga ega: 
1. Asoslarning biri inkor hukm bо‘lsa, katta asos umumiy hukm bо‘ladi. 
2. Katta asos tasdiq hukm bо‘lsa, kichik asos umumiy hukm bо‘ladi. 
IV figuraning beshta tо‘g‘ri modusi mavjud: 
AAI-Bramalip,AEE-Camenis,IAI-Dimaris,EAO-Fesapo,EIO-Fresison. 
Masalan,
A. Halol odamlarning hammasi vijdonlidir. 
A. Hamma vijdonlilar adolatli kishilardir. 
I. Ba’zi adolatli kishilar halol odamlardir. 
Sillogizmning IV figurasi umumiy tasdiq xukm kо‘rinishidagi xulosani 
bermaydi. 
Arastudan boshlab barcha mantiqshunoslar sillogizmning I figurasi va uning 
moduslariga katta e’tibor berganlar. Ular I figurani mukammal, deb bilganlar, uning 
xulosalarini aniq va yaqqol, deb hisoblaganlar.