Холдор Чиниқулов, Анвар Жўлиев

201-расм. Атлантика 
океанининг очилиши. 

---

406 
қисмини қоплаб олган (кенг Декан платоси ҳосил бўлган). Барча 
материклар анча кўтарилган ва геосинклинал, эпиконтинентал ва 
чекка денгизларда регрессия кечган. 
Палеогеографияси
. 
Бўр 
даврида денгиз трансгрессияси 
Европа ва Осиѐнинг анча қисмини 
эгаллаган. Марказий Европада 
денгизлар субкенгликдаги иккита 
геосинклинал 
ботиқликларни 
босган. Улардан бири Жанубий-
Шарқий 
Англия, 
Шимолий 
Германия, Польша ва Россиянинг 
ғарбий 
районлари 
ўрнида 
жойлашган 
ва 
шарқда 
субмеридионал Ўрол ботиқлигига 
етиб 
борган. 
Иккинчи 
геосинклинал, Тетис, жанубий 
Европа ва шимолий Африкадаги ўзининг олдинги йўналишини 
сақлаб қолган ва Ўрол ботиқлигининг жанубий чеккаси билан 
қўшилган. Шарқда Тетис денгизи Жанубий Осиѐгача чўзилган ва 
Ҳинд қалқонининг шарқроғида Ҳинд океани билан қўшилган. 
Осиѐ ҳудудларининг шимолий ва шарқий четларида шу даврнинг 
континентал ѐтқизиқлари кенг тарқалган. Ғарбий Европанинг 
кўпчилик районларида катта қалинликдаги оҳактошлар тўпланган. 
Тетис денгизи етиб борган Африканинг шимолий районларида 
қалин қумтошлар тўпланган. Саҳрои Қабирнинг қумлари асосан 
уларнинг нураш маҳсулотларидан таркиб топган. Австралия 
эпиконтинентал бўр денгизлари билан қопланган. Жанубий 
Америкадага Анд ботиқлиги бўр даврининг катта қисми давомида 
денгиз билан қопланган. Ундан шарқда Бразилиянинг кенг 
ҳудудларида кўп сонли динозавр қолдиқларига эга бўлган 
алевролит ва қумтошлар тўпланган.
Шимолий Америкада чекка денгизлар Атлантика океани ва 
Мексика кўрфазининг соҳилбўйи текисликларини эгаллаган 
бўлиб, бунда қумлар, гиллар ва оҳактошлар тўпланган. Кейинги 
энг йирик денгиз трансгрессияси Шимолий Америка марказий 
қисмининг ғарбий районларини ҳам қамраб олган. Бу вақтда