Бухоро давлат университети жисмоний маданият факультети

 
ЖИСМОНИЙ МАДАНИЯТ ҲАЛҚИМИЗНИНГ АЖРАЛМАС ҚИСМИДИР 
Тоштемиров О.А., ўқитувчи, Боратов О.М., ўқитувчи 
Фарғона политехника институти, Фарғона ш.
 
 
Жуда кўп манбаларда ҳалқ достонларида, ўрта асрлардаги кўзга кўринган мутафаккирларнинг ва 
кейинги даврларда яшаган маҳрифатчиларнинг асарларида ҳам бунинг исботини топамиз. Зикр этилган 
манбалар, моддий маданият ёдгорликлари, Туркистон ўлкасида истиқомат қилган элатлар, яъни 
ҳозирги ўзбеклар, тожиклар, қозоқлар, қирғизлар, қорақалпоқлар, туркманлар ва бошқаларнинг 
аждодлари ўзларига хос жисмоний тарбия турларини турли хил жисмоний машқлар, мусобақалар ва 
халқ ўйинларини авлоддан-авлодга ўтказиб, ривожлантириб келганларидан дарак беради. Бу машқлар, 
ўйинлар ва мусобақалар муайян тарихий даврда яшаган турли халқлар ва қабилаларнинг ҳаёт кечириш 
тарзидан келиб чиққан бўлиб, улар ҳаётининг ички ва ташқи муҳит хусусиятларини ўзида акс эттирган, 
кишиларни жисмоний чиниқтириш, уларни бақувват, эпчил, чидамли, дадил ва довюрак қилиб 
тарбиялаш мақсадларига хизмат қилган. 
Ўсиб келаётган ёш авлодни жисмоний тарбиялаш қадимги халқлар учун табиий зарурат эди. 
Хўжаликни бошқариш, тил ва бошқа фаолият соҳалари такомиллашган сайин, ўйинлар тарбия 
мақсадларига кўпроқ хизмат қила бошлаган. 
Қадим замонлардаёқ Ўрта осиёда яшовчи халқларда кураш, ўқ отиш, чавандозлик сингари 
жисмоний машқ турлари мавжуд бўлган. Грек тарихчиси Геродот хоразмийлар билан ёнма-ён яшаган 
саклар қабиласидаги моҳир мерганлар ҳақида бундай деб ёзган: «Саклар … дунёдаги барча мерганлар 
орасидаги ўқни зое кетказмайдиган жуда моҳир мерганлар сифатида шуҳрат қозонган эди». 
Шундай қилиб, жисмоний маданият шундай ижтимоий ҳодисаки, у жисмоний тарбия соҳасида 
ижтимоий-тарихий амалиёт жараёнида тўпланган муваффақиятларнинг ҳаммасини ўз ичига олади. 
Жисмоний маданият эришган муваффақиятлар жамият ҳаётида фаол ўрин ўйнайди. Бу муваффақият-
лардан кишиларни жисмоний ва маънавий тарбиялаш воситалари сифатида фойдаланилади. 

---