Faoliyatning psixologik tahlili Shaxs va uning faolligi

elementar ustanovkalar
(
set
) – oddiy, kundalik ehtiyojlar asosida 
ko’pincha ongsiz tarzda hosil bo’ladigan ustanovkalar. Ularni o’zgartirish uchun 
moddiy shart-sharoitlarni va odamdagi ehtiyojlar tizimini o’zgartirish kifoya. 
ijtimoiy ustanovkalar
(
attitud
) – ijtimoiy vaziyatlar ta’sirida ijtimoiy 
obyektlarga nisbatan shakllanadigan ustanovkalar. Ularni o’zgartirish uchun 
ijtimoiy shart-sharoitlar va shaxsning ularga nisbatan baho va munosabatlari 
tizimini o’zgartirish kerak. 

---

29-rasm. V.Yadovning dispozision konsepsiyasi bo’yicha ustanovkalar bosqichi 
ba’zaviy ijtimoiy ustanovkalar
– ular shaxsning umumiy yo’nalishini 
belgilaydi, hayotiy yo’nalishlari mohiyatidan kelib chiqadi, ularni o’zgartirish 
e’tiqodlar va dunyoqarashlarni o’zgartirish demakdir. 
qadriyatlar tizimi
– ular avlodlararo muloqot jarayonining mahsuli 
sifatida jamiyatda qadr-qimmat topgan narsalarga nisbatan ustanovka. Masalan, 
sahih hadislar shunday qadriyatlardir, biz ularni tanqidsiz, muhokamalarsiz qabul 
qilamiz, chunki ular ham ilohiy, ham eng buyuk insonlar tomondan yaratilgan va 
avloddan avlodga o’z qadrini yo’qotmay kelayotgan qadriyatlardir. 
Amerikalik olim 
G.Ollport
ustanovkalar orasida ijtimoiy ustanovkani alohida 
o’rganib, uning uch komponentli tizimini ishlab chiqqan (30-rasm). 
Kognitiv komponent
– ustanovka obyektiga aloqador bilimlar, 
g’oyalar,tushuncha va tasavvurlar majmui; 
Affektiv komponent
– ustnovka obyektiga nisbatan subyekt his 
qiladigan real hissiyotlar (simpatiya, antipatiya, loqaydlik kabi emosional 
munosabatlar); 
Harakat komponenti
– subyektning obyektga nisbatan real 
sharoitlarda amalga oshirishi mumkin bo’lgan harakatlari majmui (xulqda 
namoyon bo’lish). 

---