O`zbek tili sintaksis shuxrat sotvoldiyev 33 210 87 88 Sintaktis So

O`ZBEK TILI SINTAKSIS 
SHUXRAT SOTVOLDIYEV 33 210 87 88 
Ravish boshqauvi 
–
tovushdan tez, hammasidan ko‘p. 
3. 
BITISHUV 
–
Bunda tobe va hokim so‘z kelishik va ko‘makchilarsiz, faqat ohang 
va ma
‘nosiga ko‘ra bog‘lanadi. M: Tez termoq, kulib gapirmoq, o‘qigan bola, ko‘kimtir 
eshik, sahrodagi uy, yuzlab mashinalar.
Eslatma! Tubdan, birdan, zimdan, chindan, rostdan, yurakdan, qo‘qqisdan, birga 
singari so‘zlar tarkibida –
dan chiqish kelishigi, -
ga jo‘nalish kelishigi qotib qolib 
ajralmas holga kelgan va ravishga aylangan. Shuning uchun bunday so‘zlar bitishuvli
so‘z birikmasini hosil qiladi.
M: To‘satdan kirmoq, yurakdan bajarmoq, qo‘qqisdan yiqilmoq. 
Eslatma! Bilan k
o‘makchisi ayrim birikmalarda o‘z vazifasini yo‘qotadi, bunday 
vaqtda nima bilan? emas qay holda ?so‘rog‘iga javob bo‘ladi hamda so‘z 
birikmasining bitishuv turi hisoblanadi.
Hayajon bilan gapirmoq, qunt bilan o‘rganmoq, zavq bilan ishlamoq.
E
slatma! Sodda gap tarkibida so‘z birikmalari miqdorini aniqlash uchun dastlab ega va 
kesim chiqarib tashlanadi. Mustaqil so‘zlar hamda taqlid so‘zlar raqamlab chiqiladi va 
so‘zlar bir boshidan hokim so‘zlarga bog‘lanadi. 
1 2 3 4 5
M: Katta sment ko‘prik ustidan mashinalar tinimsiz o‘tib turibdi.
1) Katta ko'prik 
–
bitishuv, otli
2) Sment ko‘prik –
bitishuv, otli
3) Ko‘prikning usti –
moslashuv, otli
4) Ustidan o‘tib turmoq –
boshqaruv, fe‘lli 
5) Tinimsiz o‘tib turmoq –
bitishuv, fe‘lli. 


GAP 
So‘z yoki so‘zlar vositasida anglashilgan fikr gap deyiladi.

---