Юлдашeв А. Сирожиддинов И. Хусаинов М

суғурталанган кредитларга бўлинади. Таъминланиши талаб этилмасдан 
берилган кредитлар ишонч (бланк) кредити деб аталади. 
Банклар томонидан кредит бериш муддатлилик, қайтаришлик, 
тўловлилик ва таъминланганлик тамойиллари асосида амалга 
оширилади.
Муддатлилик тамойили шуни билдирадики, кредит берувчидан 
олинган кредитни ўз вақтида қайтариб бериш муддати уларни қандай 
муддатларда берилганлиги билан ҳарактерланади. Мана шу тамойилга 
асосланиб, кредитлар сўндириш муддатига кўра, қисқа, ўрта ва узоқ 
муддатли кредитларга ажратилади.
Қисқа муддатли кредитлар, одатда, субъектнинг жорий фаолиятини 
айланма маблағлар билан таъминлаш мақсадида, нисбатан юқори фоизларда 
ва бир йилгача муддатда қайтариш шарти билан берилади.
Ўрта муддатли кредитлар 1 йилдан 5 йилгача муддатга, ишлаб чиқариш 
хусусиятига кўра, сарфланган инвестицияларни шу муддат ичида тўла 
қоплаш имконига эга бўлган соҳаларга берилади. Мазкур кредитларга бўлган 
эҳтиёж ишлаб чиқариш даврийлигининг ўзига хос хусусиятлари ва битимлар 
(шартномалар)дан юзага келиб чиққан ҳолда белгиланади. Ўрта муддатли 
кредитнинг амал қилиш муддати 5 йилдан ошмаслиги лозим. 
Узоқ муддатли кредитлар 5 йилдан кўп муддатга, инвестиция 
лойиҳаларини молиялаштириш учун, одатда, ишлаб чиқаришни техник 
қуроллантириш, қайта қуриш ва капитал таъмирлаш мақсадларига берилади.

---

91 
Кредитлашнинг муддатлилиги икки томонлама ҳусусиятга эга. 
Биринчидан, кредитнинг моҳияти вақтинча фойдаланишга берилган 
маблағларнинг қайтарилишини билдирибгина қолмай, балки улар 
қайтариладиган аниқ муддатларнинг белгиланишини ҳам тақоза этади. 
Муддатлилилик 
кредитга 
берилган 
маблағ 
қайтарилиши 
таъминланишининг зарурий воситасидир. Кредит қатъий белгиланган 
муддатда қайтарилиши лозим. Кредитнинг қайтарилиши муддати 
кечиктирилиши кредитнинг моҳияти бузилганлигини билдиради. Муддатида 
қайтарилмаган кредит пул муомаласига салбий таъсир кўрсатади, чунки у 
муомалада товар таъминотига эга бўлмаган пул мавжудлигини билдиради. 
Кредитга берилган пул маблағи банкка қайтиб келмаслиги туфайли шу 
кредит ресурсларидан бошқа хўжалик юритиш субъектлари маҳрум 
этиладилар. Тижорат банкининг ликвидлиги ёмонлашади. Булардан ташқари 
қарздорнинг ўзи ҳам банкдан янги кредитлар олиш имкониятидан маҳрум 
бўлади ва кечиктирилган кредит учун оширилган фоизлар тўлашга мажбур 
бўлади.