Tibbiyot instituti talabalari uchun

Simobning organik birikmalari bilan zaharlanish.
Bularga qishloq 
xo’jaligida keng qo’llaniladigan granozan, merkuzan, merkugeksan kabi 
insektofungitsitlar kiradi. Bu moddalar juda zaharli bo’lib zaharlanish chaqirishi 
mumkin. Granozan va boshqa insektofungitsidlar o’zining simob tarkibida 75-
foizgacha bo’lgan etilmerkuloxloridi bilan ta’sir qiladi. Simob organik 
birikmalarining zaharli ta’siri sulfgidril guruhining qurshab olishi bilan bog’langan 
bo’lib, bu modda almashinuv jarayonlarini keskin buzilishiga olib keladi.
Granozan yoqimsiz hidli sarg’imtir kukunsimon shaklda ko’rinib, uning 
0,025-0,035-foizli eritmasi urug’larni ekishdan oldin qayta ishlashda qo’llaniladi. 
Ko’pincha granozan bilan zaharlangan dondan tayyorlangan nonni iste’mol qilish 
tufayli surunkali zaharlanish kuzatiladi. Shuningdek bu preparat bilan ishlashda 
texnika xavfsizlik qoidalariga rioya qilinmaganda ham zaharlanish sodir bo’lishi 
mumkin.
Bu zaharli moddaning biroz miqdorini organizmda sekinlik bilan 
to’planishidan odatda kasallikning yashirin davri bir oydan bir necha oygacha 
cho’zilishi mumkin. Keyinchalik asta-sekinlik bilan umumiy darmonsizlik, 
uyqusizlik, og’zida yoqimsiz sezgi, ko’ngli aynishi va qusish, kuchayib boruvchi 
ozg’inlik ko’zga tashlanadi. Keyin markaziy nerv sistemasi funktsiyasini kuchli 
buzilish davri (ataksiya, ko’rish qobiliyatini pasayishi yoki to’liq yo’qolishi, 
308

---

entsefalopatiya), yurak-qon tomiri sistemasida, qornida og’riq, ich ketishi kabi 
o’zgarishlar kuzatiladi. O’lishdan oldin tana harorati ancha ko’tariladi. Ko’pincha 
granozan bilan zaharlanish belgilari o’tkir gastrit, ovqatdan zaharlanish, 
poliomielit, entsefalitning belgilariga o’xshaganligi uchun tashxis quyishda 
xatoliklarga yo’l qo’yilishi mumkin.
Murdani kesib ko’rilganda haddan tashqari ozib ketganligi, qonini 
quyuqlashib, yopishqoq bo’lib qolishi, miya pardalari va bosh miyaning kuchli 
to’laqonligi va shishishi, seroz pardalar tagida hamda oshqozon-ichaklar shilliq 
qavatlarida mayda qon quyilishlar, jigarda (yog’li distrofiya, toksiko-nekrotik 
gepatit), buyragida (toksik nekronefroz) ancha ko’zga tashlanuvchi distrofik 
o’zgarishlar topiladi.
Ichki qabul qilganda granozanning o’ldiruvchi dozasi 0,2-0,4 g ni tashkil 
qiladi.