Tibbiyot instituti talabalari uchun

Sulfat kislotasi (H
2
SO
4
).
Sanoatda, laboratoriyada va turmushda keng 
qo’llaniladi. Toza sulfat kislota – rangsiz, yog’simon tiniq suyuqlik bo’lib, 
tozalanmagani esa – qo’ng’iroq suyuqlik 91-92-foizli (sotishda esa 30-40-foizli); 
tutovchi sulfat kislotasida esa sulfat angidridning 10-12-foizli eritmasi bo’ladi.
Sulfat kislotasi teriga tushganda kuchli achish paydo bo’lib, to’qimalarga 
chuqur kiradi. Avval oqimtir, keyinchalik qo’ng’ir va hatto qora rangli qasmoq 
bilan qoplanadi. Qasmoq ko’chib tushgach, chuqur yara kuzatilib, u qo’pol 
tirishtiruvchi chandiqlanish hosil bo’lishi bilan tugallanadi.
Sulfat kislota bilan zaharlanib o’lganlarning murdalarini ichki tekshirishda 
qizilo’ngach shilliq pardasining qattiqlashganligi va iflos kulrang tusga kirishi, 
ayrim joylarida esa nekrozga uchragan to’qimalarning ko’chib tushishi kuzatiladi. 
Oshqozonida uzilgan shilliq pardaning bo’lakchalari aralash kuchli nordon 
reaktsiyali qo’ng’ir suyuqlik borligi aniqlaniladi. Oshqozonning ichki yuzasi 
notekis, ayrim joylari zichlashgan, qalinlashgan, boshqa joylarida esa shilliq qavati 
yo’qolgan, yaralangan bo’lib, o’zgargan gemoglobin bilan qo’ng’ir yoki qora 
rangga bo’yalganligi ko’rinadi. Ayrim joylarida oshqozonning butun devori 
emirilishi natijasida uning teshilishi ko’zga tashlanadi. O’n ikki barmoqli ichak va 
ingichka ichakning boshlang’ich qismida odatda shilliq pardasining to’laqonligi, 
keskin bo’kishi va yallig’lanishga aloqador o’zgarishlar kuzatiladi.
Ichki organlarda to’laqonlik, kuchli distrofik o’zgarishlar va ancha kechroq 
(2-4 sutkadan keyin) o’lganda buyragida og’ir o’zgarishlar (toksik nekronefroz, 
jigarida jigar hujayralarining yog’li distrofiyasi va destruktsiyasi, pnevmoniya, 
peritonit) rivojlanadi.
302

---