Microsoft Word 4-kurs loyihalash majmua

Oliy o’quv yurtlarida o’qitishning tashkiliy shakllari. 
Oliy maktabdagi o’qitish jarayoni o’qitishning shakl va metodlarini tashkil etishning ko’p 
qirrali yagona tizimiga asosan amalga oshiriladi. Oliy o’quv yurtlaridagi o’qitishning shakl va 
usullari tasnifi o’zaro bog’langan va o’zaro shartlangan ikki faoliyatga tayanadi: 
- o’quv jarayonini boshqarish va tashkil etish bo’yicha o’qituvchilarning faoliyati; 
- talabalarning o’quv va bilish faoliyati. 
O’zbekiston Respublikasining «Ta‘lim to’g’risida» gi qonunida «Oliy ta‘lim yuqori 
malakali mutaxassislar tayyorlashni ta‘minlaydi» deyilgan. Shu bilan birga oliy ta‘lim talabalarni 
ilmiy tadqiqot ishlariga ham o’rgatadi. Shu o’rinda yurtboshimiz ta‘kidlaganidek «Ayniqsa o’sib 
kelayotgan avlod taqdiriga hech kim befarq qaray olmaydi. Bunda oliy o’quv yurtlarining ahamiyati 
kattadir. Yoshlarni qay usulda o’qitish, ularni tarbiyalash, mustaqil mamlakatning yetuk 
mutaxassislari bo’lishiga qayg’urish har birimizning muqaddas burchimizdir». Shu nuqtai nazardan 
oliy maktablarda bilimlarni hozirgi zamon darajasida berib borish alohida ahamiyatga ega. Hozirda 
oliy ta‘lim ikki bosqichdan iborat, ya‘ni bakalavriat va magistratura. Mana Shu bosqichlarni amalga 
oshirishda, aniqrog’i, oliy ma‘lumotli yetuk mutaxassis tayyorlashda o’qitishning bir qancha 
tashkiliy shakllari qo’llaniladi. 
Oliy o’quv yurtlarida o’quv ishlari va bilim berishning tashkiliy shakllari «Ta‘lim 
to’g’risida» gi qonun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» ga asosan olib boriladi. 
Oliy maktabdagi o’quv jarayoni shakllariga ma‘ruza, seminar va amaliy mashg’ulotlar, 
laboratoriya mashg’ulotlari, o’quv anjumanlar, maslahatlar, ekskursiya, ekspeditsiya, o’quv ishlab 
chiqarish pedagogik amaliyoti, kurs va diplom ishlari, talabalarning mustaqil ta‘limi kabilar kiradi. 
Ma‘ruza
– bilim berishning Shunday shakliki, unda pedagog (o’qituvchi) tomonidan 
berilayotgan bilimlar, malaka va ko’nikmalar talabalarga yoppasiga bayon etiladi. Ma‘ruza - o’quv 
jarayonining ilg’or usullaridan biri bo’lib, dastlab u o’rta asrlarda biron bir kitobni o’qish yoki uni 
izohlash yo’li bilan namoyon bo’lgan. Jamiyat rivojlanishi maboynida og’zaki tushuntirishning bu 
usuli XVIII asrda lotin tilida amalga oshirildi. XVIII asr o’rtalariga kelib ma‘ruzalar rus tilida o’qiy 
boshlandi. Uning ilg’or namoyandalaridan biri M.V. Lomonosovdir. 
Fanlar bo’yicha ma‘ruzada hal qilinadigan asosiy vazifalar quyidagilardan iborat: 
- ilmiy bilimlarning muayyan miqdori bayon qilinadi; 
- talabalarga fan va tadqiqotlarning metodologiyasi tanishtiriladi; 

---

41 
- o’quv faoliyati va o’quv mashg’ulotlarining barcha turlari orasidagi metodik aloqalar 
ko’rsatiladi. Didaktik maqsadiga (yo’nalganligiga) ko’ra kirish, tematik va umumiy – yakuniy 
ma‘ruzalar farqlanadi.