Q to`Хsаnоv sоliq tаriхi vа nаzаriyasi toshkent – 2012

6-mavzu: 
Soliq elementlari 
7-mavzu: 
O`zbekiston Respublikasi soliq tizimi shakllanishining 
nazariy asoslari 
8-mavzu: 
Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida soliqlar va 
makroiqtisodiy holatning uzviy bog`iqligi 
9-mavzu: 
Jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozi sharoitida soliq ishini 
tashkil etish asoslari 
Foydalanilgan adabiyotlar

---

5 
«Bozor munosabatlariga o`tish 
sharoitida soliqlar iqtisodiy siyosatni 
amalga 
oshirishda 
eng 
muhim 
boshqaruvchi omil bo`lib hisoblanadi» 
I. Karimov 
 
Kirish 
O`zbekiston mustaqillikka erishib, iqtisodiy islohotlar yo`lini tanlaganidan 
so`ng, oldimizda mamlakatimizning o`ziga хos хususiyatlarini hisobga olib, boshqa 
bozor iqtisodiyotiga o`tishdek murakkab jarayonni boshidan kechirgan rivojlangan va 
rivojlanayotgan хorijiy davlatlarning ilgor tajribalaridan kelib chiqqan holda
mohiyatan yangi, soliq tizimini vujudga keltirish vazifasi turar edi. 
Bozor munosabatlari, хo`jalik yuritishning yangi shakllari rivojlanishi bilan 
soliq qonunchiligiga zikr etilgan tamoyillardan kelib chiqadigan hamda islohotlarning 
tegishli bosqichi sharoitiga mos keladigan jiddiy o`zgarishlarga uchradi. 
Prezidentimiz I.Karimov 2012 yilning 19 yanvar kuni O`zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasining 2011 yilning asosiy yakunlari va 2012 yilda O`zbekistonni 
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muhim ustuvor yo`nalishlariga bag`ishlangan 
majlisida jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida iqtisodiyotni isloh qilish va 
erkinlashtirish jarayonlarini jadallashtirish, uni tarkibiy o`zgartirish va 
modernizatsiya qilish chora-tadbirlarining izchil amalga oshirilishi natijasida 
iqtisodiyotning yuqori barqaror o`sish sur`atlari va makroiqtisodiy barqarorligi, 
inflyatsiya darajasining pasayishi, aholini ish bilan bandligi va turmush darajasining 
oshayotganligi ta`kidlab, “Izchillik bilan amalga oshirilayotgan, birinchi navbatda 
soliq yukini kamaytirishga qaratilgan oqilona soliq siyosati iqtisodiyotdagi tarkibiy 
o‘zgarishlarga, xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning ishbilarmonlik faolligi va 
moliyaviy barqarorligini yuksaltirishga xizmat qilmoqda. 
Xususan, 2011-yilda soliq yuki, 1991-yil bilan solishtirganda, yalpi ichki 
mahsulotga nisbatan qariyb 2 barobar kamayib, 41,2 foizdan 22 foizga tushganini 
qayd etish zarur. 
2011-yilda mikrofirma va kichik korxonalar uchun yagona soliq to‘lovi 
stavkasining 7 foizdan 6 foizga kamaytirilishi xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar 

---

6 
investitsiya faoliyatining kengayishiga xizmat qildi. Buning natijasida bo‘shab qolgan 
qariyb 80 milliard 300 million so‘m mablag‘ni birinchi navbatda ishlab chiqarishni 
texnologik yangilash va zamonaviy texnikani joriy etishga yo‘naltirish imkoni paydo 
bo‘ldi”.
1
deya e`tirof etdi. 
Prezident I.Karimovning “Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O`zbekiston 
sharoitida uni bartaraf etishning yo`llari va choralari” nomli asarida dunyoning 
hozirgi vaqtda bir qator etakchi tahlil va ekspertlik markazlari global moliyaviy 
inqiroz holatini va uning yuz berishi mumkin bo`lgan oqibatlariga doir materiallarni 
o`rganish va umumlashtirish natijasida quyidagi хulosalarga kelayotganligini 
ta`kidlab o`tdilar. Ya`ni,