A b d u m a jid m a d r a im o V g a V h a r fu z a IL o V a manbashunoslik


Florio Benevini elchiligi to ‘g ‘risida manbalar»



Download 6,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet93/264
Sana27.01.2022
Hajmi6,96 Mb.
#414487
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   264
Bog'liq
madraimov a. manbashunoslik fuzaelova

10.2.9.Florio Benevini elchiligi to ‘g ‘risida manbalar»
S harqqa katta harbiy kuch yuborish va uni qurol vositasi bilan egallash 
harakati P y o tr 1 (1682—1725) davridan boshlab kuchayib ketdi. P y o tr I 
A lek san d r Bekovich-C herkasskiyni m u k a m m a l q u ro llan g an 5000 askar 
b ila n Xivaga, u n i R ossiya h o m iy lig ig a k iritish x u s u s id a x o n b ila n
m u z o k a ra la r olib borish u c h u n yubordi. Aslida bu shu n ch ak i elchilik
102


cm a s, balki xon n i c h alg 'itib , Xiva xonligini kuch bilan b o ‘ysundirishga 
qaratilgan harakat edi. Lekin P y o tr I m aq sad ig a erisha olm adi. Bekovich- 
C herkasskiy ekspeditsiyasi muvafTaqiyatsizlikka uchradi. S h e rg ‘ozixon 
(1715— 1728-yy.) Rossiya p o d s h o s in in g asl niyatini o ‘z vaqtida payqadi 
va A .B ek o v ich -C h erk assk iy ekspeditsiyasini d a f qildi.
S h u n d a n keyin Rossiya Xiva va Buxoro xonliklarini b o 'y su n d irish
payti kelm aganligini, uni o so n lik c h a b o ‘ysundirish m u m k in emasligini, 
ularni hali k o 'p o 'rg a n ish zarurligini angladi.
Rossiya elchilik m ah k am asin in g m a s ’ul xodimi Florio Benevini elchiligi 
sh u n d a y m aqsad bilan O 'r ta Osiyoga yuborildi. S huni h a m aytish kerakki
Buxoro va Xivada A.B ekovich-C herkasskiy voqeasidan keyin Pyotr I O 'r ta
Osiyoga katta q o 'sh in yuboradi, d egan xavf-xatar tug'ilgan edi. S h u n in g
u c h u n bo'lsa kerak, A bulfayzxon 1717-yili Rossiyaga elchi yuborib, u 
bilan d o 's to n a va savdo-sotiq aloqalarini o 'rn a tish istagini bildirdi.
Flo rio Benevini u c h u n tu zilg an va 1718-yil 13 iyul kuni P y o tr 1 
tarafidan tasdiqlangan q o 'l l a n m a d a elchiga quyidagi topshiriqlar berilgan:
1) Florio Benevini Buxoro xoni huzuriga po d sh o hazratlarining elchisi 
sifatida boradi. Shu h aq d a uning qo'liga po d sh o hazratlarining Buxoro 
xoni n o m ig a yozilgan m aktubi topshirildi. Elchi P eterburgdan Moskvaga 
qaytib borishi h a m o n o Astraxanga j o 'n a b ketadi. Astraxandan Buxorogacha 
Abulfayzxonning uni A straxanda kutib tu rg an elchisi bilan birga boradi.
2) Florio Benevini A bulfayzxonning elchisiga y o 'ld a o 'z in i tanitm aydi. 
Y o 'ld a , ay n iq sa Buxoro xonligi h u d u d l a r i d a n o 't a y o t g a n d a , h a m m a
yerlarni, xususan bandargohlar, q a l’alar va shaharlam i diqqat bilan k o'zdan 
kechirib boradi.
3) X on bilan u c h ra s h g a n d a uni E ro n va b o sh q a davlatlarning elchilari 
q a to rid a z o ' r h u r m a t va e h tir o m bilan qabul qilinishiga erishsin. P o d sh o
hazrati oliylari u bilan d o 'stlik va s a v d o -so tiq aloqalarini ilgaridan h a m
ziyoda bo'iishini istayotganini xonga m a ’lum qilsin.
4) Buxoroda b o 'lg a n id a , q a n d a y b o 'lm a s in , Buxoro xonligi q a l ’alari, 
q o 's h in i , otliq va piyoda askarlarining u m u m iy soni, ularning q u ro l- 
aslahalari va q a n c h a zam baragi borligini, q o 'sh in id ag i u m u m iy ahvol, 
q a l ’alarning q o 'riq lan ish in i bilib olsin.
5) A bulfayzxonning E ro n shohi va Xiva xonlari bilan m u n o s a b a ti qay 
d a rajad a ekanligini aniqlasin. Xiva xoniga qarshi harbiy ittifoq tuzish 
ta k lif etilsin.
6) B uxoroda q a n d a y tov arlar ishlab chiqariladi va ular qayerlarga olib 
borib sotiladi? Buxoroga dengiz yoki q u ru q lik d a n qaysi yo'l bilan borish 
m u m k in ? B uxoroda qaysi rus tovarlariga ehtiyoj katta? Rossiya bilan
103


savdo-sotiqni kuchaytirish m u m k in m i? M a n a shu m asalalarni aniqlasin.
7) 
A m u d a ry o d a oltin borm i? Buxoro xonini q o ‘riq!ash u c h u n n e c h a
yuz gvardiyachi, yoki q o ‘shin yuborilsa, xon b u n g a rozi b o i a d i ? S huni 
h a m aniqlasin.
H a r ikkila elchilik, B ux o ro x o n in in g R ossiyadan v a tan ig a q aytib 
kelayotgan elchisi va Florio Benevini 1721-yil 6 n o y a b rd a B uxoroga 
yetib oldilar. Florio Benevini va u n in g h am ro h la rin i Buxoroga 10 v e rs t1 
q o lg a n d a y o ‘1 ustida Buxoro to 'p ch ib o sh isi boshliq 50 kishidan iborat 
saroy m ulozim lari kutib oldilar.
Rossiya elchiligi B u xoroda uch yarim yil, 1721-yil 6 n o y a b rid a n to 
1725-yil 8 a p re lig a c h a tu rd i va p o d s h o n in g y u qoridagi to p sh iriq la ri 
b o ‘yicha q im m atli m a ’lu m o tla r t o ‘pladi.
F. Benevini t o ‘plagan m a ’lu m o tla r Rossiya h u k u m a ti, unin g tashqi 
siyosati u c h u n kelajakda q o l kelib qoldi.

Download 6,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   264




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish