A b d u m a jid m a d r a im o V g a V h a r fu z a IL o V a manbashunoslik

10.2.8. V.A. Daudov va Muhammad Yusuf clchiligi to‘g ‘risida
manbalar
Vasiliy Ale ksandrovich D a u d o v asli fors (eronlik) b o ‘lib, 1653-yili 
Q o z o n d a xristianlikni qabul qilgan, Rossiya d avlatining xizm atiga kirgan 
h a m stolnik va voyevoda la vozim ida x izm at q i l g a n 1. M u h a m m a d Y usuf 
esa asli m u s u lm o n (tatar). U h a m ruslarning x iz m a tid a b o i g a n .
1 А в т о б и о г р а ф и я В .А .Д а у д о в а /Р у с с к и й а р х и в , го д 2 7 , 1889. К н .2. С .5—20.
101

---

Avvalo shuni alohida aytib o ‘tish kerakki, h a r ikkala elchi—V.A .Daudov 
va M .Y u .Q o sim o v B u xorogacha birga borishgan b o 'lsa la r-d a , elchilar 
m a h k a m a s id a n a lo h id a -a lo h id a top sh iriq olganga o ‘xshaydilar, c h u n k i 
V .A .D au d o v va M .Y u .Q o sim o v g a berilgan y o ‘r i q n o m a (nakaz) bizgacha 
yetib kelm agan. U 1800-yilgacha Rossiya tashqi ishlar m a h k a m a s in in g
arxivida saq lan ar edi. 1806-yili o ‘tkazilgan tekshirish paytida u tu rg an
joyidan topilmagan. Shu sababdan V .A .D audov va M .Y u.Q osim ov q anday 
vazifalarni a d o etganliklarini an iq b ilm a y m iz . Buni V .A .D a u d o v n in g
elchilik m a h k a m a s id a n olgan y o 'riq n o m a s i (n a k a z )d an t a x m in a n bilib 
olish m u m k in . U la r quyidagilar:
1. Buxoro va Xiva xonliklarining M oskva h u k u m a ti bilan d ip lo m a tik
aloqalarini rivojlantirishga xohishi b o r m i - y o 'q m i , shuni aniqlash;
2. X onliklarda yashab tu rg an rus asirlarini o zo d qilish;
3. Ikki davlat, Rossiya, Xiva va Buxoro xonliklari o ‘rtasidagi savdo va 
elchilik karvonlarining xavfsizligini t a ’m inlash u c h u n Kaspiy deng izin in g
k u n c hiqish ta ra fid a , d e n g iz sohilidagi S a r a to s h te p a lig id a k e m a la r
to 'x ta y d ig a n b a n d a rg o h qurishga Xiva xon in in g roziligini olish;
4. A m u d a ry o n in g boshi va o ‘zani, daryo sohilida istiqomat qilib turgan 
xalqlar, ularning m ash g 'u lo ti va t u rm u s h tarzi haqida m a ’lu m o t t o ‘plash;
5. B u x o r o d a n H i n d i s t o n g a o lib b o r a d i g a n y o ' l l a r , H i n d i s t o n
h u k u m a tin in g Rossiya bilan savdo va d ip lo m a tik aloqalarini o 'rn a tis h g a
xohishi b o r - y o ‘qligini M .Y u .Q o sim o v g a berilgan to p sh iriq d a aniqlash.
Elchilik Buxoro va Xivada, y o ‘lga ketgan vaqtni q o 'sh ib olganda, 
B uxoroda 1675-yilning 1 5 -m ay id an —1676-yil 2 -o k ta b rig a c h a b o 'lg an .
M .Y u .Q o sim o v elchiligiga kelsak, unga B u x o ro d an H in d isto n g a olib 
borad ig an y o 'lla r va H in d isto n podshosi A vrangzeb (1658— 1707)ning 
Rossiya bilan d ip lo m a tik aloqalarni o 'r n a tis h g a mayli b o r m i - y o 'q m i
ekaniigini aniqlab kelish topshirilgan edi. S huning uch u n h am , u Buxoroga 
kelganidan k o 'p vaqt o 't m a y , H in d isto n g a j o 'n a b ketdi. M .Y u .Q o sim o v
faqat K obulgacha bordi. «Shoh (Avrangzeb) ulug' p o d shoh bilan d o 's to n a
a lo q a la r o 'r n a tis h n i istamagani» u c h u n orqaga qaytishga m a jb u r b o 'ld i 
va 1677-yiIi M oskvaga qaytib keldi.