Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

ва кабутар» асарида ҳазрат, аъёнлар, олий ҳазрат сўзлари қўлланган. Асар матнида қадимий 
давр билан боғлиқ қўшимчаларнинг қўлланилиши ҳам асарга жозиба бағишлайди. Масалан: 

---

«Кабутар не дейдур?» каби. Мазкур асарда иккинчи шахс қўшимчаси ўрнида ҳурмат маъносидаги 
учинчи шахс қўшимчаси қўлланган: «Хатда: Олий ҳазрат, қовун айни пишди. Келиб қўл уриб 
берсалар». Шу ўриндаги «қўл уриб берсалар» бирикмаси ибора ҳисобланади. Иборалар доим 
кўчма маъно ифодалаб, нутқнинг таъсирчанлигини оширади. Матндан иборалар аниқлангач, 
маъносини изоҳлашдан ташқари, уларга маънодош ёки қарама-қарши маъноли ибораларни 
топшириш ҳам яхши самара беради. 
Топишмоқларда ҳам жонлантириш ва ўхшатишлар жуда кўп. Масалан: «Аёз бобо новвот 
сотди, Олган эдим, қўлим қотди» топишмоғида ўхшатиш, «Чиқ-чиқ» ишлаб толмайди, тунда 
ухлаб қолмайди» топишмоғида жонлантириш қўлланган. 
«Чумоли ва Типратикан», «Ўжар тошбақа» масалларида ҳам бадиий тил воситалари 
мавжуд. Хусусан, уларда «Ўғирлик мол айлар жонсарак», «Бола кўнглин кўтарар», «Косанг 
жонингга ҳузур», «Сенга қалқон усти-бош», «Парча гўшт бўлиб юрар», «Жиш Тошбақа» каби 
ибора, бирикма ва гаплар учрайдики, улар устида ишлашда «Бундай мажоролар қачон ва кимлар 
орасида бўлиб ўтиши мумкин? Уларга ҳаётдан мисоллар келтиринг» каби топшириқлар бериш, 
улардаги маънони бошқача йўсинда баён эттириш, ўзаро таққослаш, таъсирчанлигидаги фарқни 
аниқлатиш катта таълимий аҳамият касб этади. Масалан: «Бола кўнглин кўтарар» - Боласига яхши 
гаплар гапирар; «Косанг жонингга ҳузур» - Косанг жонингни, соғлиғингни асрайди» каби.
Бошланғич синфларда адабий тушунчалар ва бадиий воситалар устида ишлаш 
ўқувчиларнинг ижодий тафаккурини ўстиришга, уларда жонлантириш, ўхшатиш, муболаға каби 
адабий тушунчалар юзасидан дастлабки тасаввур ҳосил қилишга ёрдам беради.