Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

Тез ўқиш. Тез ўқиш нормал тезликда ўлиб, ўқиш суръати матннинг мазмунини 
тушунишдан ажралиб қолмаслиги керак. Ўқиш тезлиги матнни тушуниш тезлиги билан мувофиқ 
равишда ўсуви керак. Ўқилаётган асар мазмунини ўзлаштиришни, матин мазмунини онгли идрок 
этишни таъминлайдиган ўқиш тез ўқиш дейилади. 
Ўқиш сифатларини яхши ўзлаштирган ҳолда ўқувчиларнинг ўқиш суръати бир-биридан 
фарқ қилади. Бу дастур талабларини бажармади, деган гап эмас. Оғзаки нутқ темпига тўғри 
келадиган ўқиш суръати нормал тезлик ҳисобланади. Чунки ўта тез ҳам , ўта секин ўқиш ҳам матн 
мазмунини ўзлаштиришни қийинлаштиради. 
Ўқиш тезлиги бир дақиқада ўқиладиган сўзлар сони билан белгиланади. 2005 йилда эълон 
қилинган ўқиш дастурида 1- синфнинг 2- ярим йиллигида ўқиш суръати 20-25 сўз (нотаниш 
матнни ўқиш тезлиги Хам 20-25 сўз); ўқув йили охирида 25-30 сўз; 2- синфнинг 1- ярим йиллигида 
матнни ўқиш тезлиги 30-35 сў; 2-ярим йиллигида 40-50 сўз; 3- синфнинг 1- ярим йиллигида 60-70 
сўз; 2- ярим йиллигида 70-80 сўз; 4- синфнинг 1- ярим йиллигиджа ичда овозсиз 110-130 сўз, 
овозли ўқишда 90-100 сўз. 
Тажрибалар шуни кўрсатадики, бир дақиқада бола 250 сўзли матнни ўқиса, ундаги 200 та 
сўзни эслаб қолар экан. Агар ҳарфлаб, бўғинлаб ўқиса, унинг диққат марказида сўз эмас, бўғин 
бўлади. атижада у сўзларни эслаб қола олмайди. (Ж.Ғ.Йўлдошев.1992 йил «Ўқитувчилар уйидаги 
ижодкор ўқитувчиларнинг 1- анжуманидаги нутқидан). 
Бу 4- синф ўқувчиларининг ўқиш тезлигига татбиқ этилса, 125 сўздан 100 сўзни эслаб 
қолади. Бу эса юқори кўрсаткичларга эришиш имконини беради.4- синфда хатто бир дақиқада 
170-180 та сўз ўқийдиган ўқувчилар ҳам бор. 
 
Ўқиш тезлиги тўрт йил давомида тўғри ва онгли ўқиш билан боғлиқ ҳолда аста ортиб 
боради. Ўқиш тезлигини текширганда ўқитувчи ўқиладиган материалнинг характерини , яъни 
ғоявий мавзувий мураккаблигшини , сўз ва гапларнинг тузилишини , уларнинг болалар нутқида 
қайдаражада ишлатилишини, ўқишнинг тўғри ва онгли бўлишини ҳисобга олади. Ўқувчиларнинг 
ўқиш тезлиги ҳар хил бўлади, албатта. Ўқитувчининг вазифаси барча ўқувчиларнинг ўқиш 
тезлигини, иложи борича бир хилликка келтиришдан иборат. Бунга асосан матнни овоз чиқариб 
ўқишни машқ қилиш билан эришилади.