E
b
bilan
xarakterlanadi.
Konstruksiyalar tabiiy sharoitlarda (issiq-namlik ishlovsiz) qotganda,
betonning elastiklik modullari turli sinflar uchun quyidagilar kabi qabul
qilinishi mumkin:
Beton sinfi
B20
B22.5
B25
B27.5
E
b
.10
-3
, MPa
27,0
28,5
30,0
31,5
Beton sinfi
B30
B35
B40
B45
36
E
b
.10
-3
, MPa
32,5
34,5
36,0
37,5
Beton sinfi
B50
B55
B60
E
b
.10
-3
, MPa
39,0
39,5
40,0
Betonning elastiklik moduli qiymatini quyidagi hollarda kamaytirish
kerak:
- issiq-namlik ishlov berilgan beton uchun, shuningdek o„zgaruvchan
muzlatish va eritish sharoitlarida ishlayotgan beton uchun – 10% ga;
- QMQ 2.01.01-96 ga binoan IV A klimatik ost hududlarida quyosh
radiatsiyasidan himoya qilinmagan konstruksiyalar betonlari uchun – 15%
ga.
Konstruksiya beton bloklardan qurilganda, deformatsiya modullari E
ning qiymatlarini quyidagicha qabul qilish kerak bo„ladi:
B20†B35 sinfli betonlar uchun
E
= 0,5
E
b
; B40 va undan yuqori sinfli
betonlar uchun
E
= 0,6
E
b
.
Siljish moduli
G
b
ning qiymati 0,4
E
b
ga teng
qabul
qilinadi,
ko„ndalang deformatsiya koeffitsienti (Puasson
koeffitsienti) esa υ = 0,2 ga teng. Hisoblab topilgan kuchlanishlar
betonning hisobiy qarshiligi bilan taqqoslanishi kerak.
Chidamlilik bo„yicha hisoblarda betonning siqilishga bo„lgan hisobiy
qarshiligi R
bf
quyidagicha aniqlanadi:
𝑅
𝑏𝑓
= 𝑚
𝑏1
𝑅
𝑏
= 0,6
𝑏
𝑏
𝑅
𝑏
,
bu
yerda:
m
b1
– ishlash sharoiti koeffitsienti;
R
b
– betonning hisobiy
qarshiligi;
β
b
– beton mustahkamligining vaqt davomida oshishini hisobga
oladigan
koeffitsient;
ε
b
– qaytariluvchi kuchlanishlarni sikli
assimetriyasiga bog„liq koeffitsient.
Yangi progressiv betonlar orasida polimer qo„shimchali betonlarni
(polimerbeton) ko„rsatib o„tish mumkin. Ularning cho„zilishga bo„lgan
mustahkamlik va deformatik xarakteristikalari 10†20 marta ortadi.
37
Temirbeton ko„priklarni kuchaytirishda va ularning ta‟mir etishda
polimerbeton asosiy material hisoblanadi.
Yuklangan vazifasiga qarab (ishchi, yordamchi, tarqatuvchi)
temirbeton ko„prik konstruksiyalarining armaturasi zo„riqtirilmagan va
zo„riqtirilgan (betonlashga qadar yoki betonlashdan keyin) armaturalarga
bo„linadi.
Zo„riqtirilmagan armatura diametri 6†8mm, sinfi A–I bo„lgan silliq va
diametri 40mm gacha va undan katta, sinfi A–II, A–III bo„lgan davriy
profilli sterjenlar ko„rinishida qo„llaniladi. Ayrim hollarda armaturalash
uchun prokat profillar ishlatiladi.
Zo„riqtirilgan armatura uchun, odatda, diametri 5mm, yuqori
mustahkamlikka ega bo„lgan (B–II sinfi) simlardan tashkil topgan tutamlar
(puchok) qo„llaniladi. Oxirgi yillarda etti simdan eshilgan va zarur
ko„ndalang kesimli armatura elementlarini hosil qilsa bo„ladigan (K–7
sinfi) tutamlar ko„plab ishlatiladi. Bulardan tashqari, kamlegirlangan A–
IV, A–V, A–VI sinfli po„latdan prokatlangan, davriy profilli,
mustahkamligi yuqori bo„lgan sterjenli armaturalar ham keng qo„llaniladi.
Agar davriy profilli armuturaning qovurg„alari vint chizig„i bo„yicha
joylashgan bo„lsa ularni bir biriga birlashtirish uchun maxsus muftalar
qo„llaniladi va bu ishlar qo„lda bajariladi. Bunday bir xil mustahkamlikka
ega bo„lgan birikmalarni qo„llash Germaniya, Yaponiya va boshqa
mamlakatlarda keng tarqalgan. Ko„priklar uchun qo„llaniladigan armatura
po„latining asosiy xarakteristikasi uning mustahkamligi, oquvchanlik
chegarasi va chidamliligi hisoblanadi.
Oddiy temirbetondan tayyorlanadigan ko„prik konstruksiyalari
payvandlangan karkaslar va setkalar ko„rinishidagi zo„riqtirilmagan
armatura, shuningdek ayri sterjenlar bilan armaturalanadi. Bunday
38
konstruksiyalar zavodlarda tayyorlanganda, payvandlangan karkaslar va
setkalar eng maqbuli hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |