Gidromeliorativ

 
γ
t
, γ
0
 – pulpa, grunt zarrachalari va suv zichligi, t/m
3
;
\p 
– gruntni tashish imkoniyatini hisobga oluvchi koeffitsiyent.
Kopografik sharoitlar to‘g‘ri kelmasligi sababli gruntni bosimsiz 
tashish usuli kamdan kam qo‘llaniladi. Bu usul, asosan, tepaliklardan 
pastliklarga, gruntni yuvib tushirish uchun qo‘llaniladi.
2.6. Beton va temir-beton ishlari
Suv xo‘jaligi qurilishi sohasida betonning keng doirada qo‘l-
lanishi sabablari uning bir qator ijobiy sifat ko‘rsatkichlari bilan 
bog‘liqdir,  ya’ni  mustahkamligi  va  uzoq  muddat  foydalanishga 

---

61
chidamliligi,  kerakli  darajada  atmosfera,  iqlim  va  suv  ta’siriga 
chidamliligi, undan turli xil shakldagi konstruksiya va inshootlar 
vujudga  keltirish  mumkinligi,  tarkibiga  metall  konstruksiyalari 
qo‘shilganda, uning cho‘zilish va egilishga chidamliligining juda 
yuqori bo‘lishi, beton va temir-beton inshootlari qurilish jarayonlarini 
maksimal darajada mexanizatsiyalash imkoniyati borligi va h.k.
Suv xo‘jaligi qurilishi jadal sur’atda kengayib, rivojlanib 
borishi, o‘z navbatida, beton va temir-beton konstruksiyalarining 
takomillashishiga  va  ko‘p  miqdorda  qo‘llanilishiga  ehtiyoj 
tug‘dirmoqda.
Suv xo‘jaligi qurilishida beton ishlarini bajarishni tashkil qilish- 
ning o‘ziga xos xususiyatlari bor. Suv xo‘jaligi tizimlaridagi beton 
inshootlari turli o‘lchamlarda, kattaliklarda bo‘lishi va tarqoq holda 
joylashishlari  bilan  xarakterlanadi.  Inshootlardagi  beton  hajmi 
atigi bir necha m
3
 dan bir necha ming m
3
 gacha bo‘lishi mumkin. 
Inshootlarning tarqoq joylashishi, o‘z navbatida, beton ishlarini tashkil 
qilish jarayonida bir qator qiyinchiliklarni yuzaga keltiradi. Shu bois, 
ko‘pchilik hollarda ba’zi gidromeliorativ inshootlarni xolis betonga 
nisbatan yig‘ma temir-beton konstruksiyalaridan tiklash maqsadga 
muvofiqdir. Beton ishlari majmuyi tarkibiga beton qorishmasini 
tayyorlash va uni yotqizish joyig‘a tashish, qoliplarni va armaturalarni 
o‘rnatish, qorishmani uzatish va joylashtirish, zichlash va yotqizilgan 
betonni parvarishlash kabi ishlar kiradi. Majmua ushbu elementlari 
ning har biri o‘ziga xos murakkab texnologik jarayonlardan iborat.