O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Mukimov

 
 

---

43 
1.6. Don  saqlashning  innovatsion  texnologiyasi 
 
Hozirgi  vaqtda  ko‘plab  don  uyumlarini  yer  ostida  kislorodsiz  
muhitni  hosil  qilish  yo‘li  bilan  saqlash  keng  qo‘llanilmoqda.  Don 
massasini barcha turlarini germetik sharoitda saqlash mumkin (non-bop, 
urug‘likka  mo‘ljallangan  urug‘larni  germetik  usulda  saqlash  taqiq-
lanadi).  
90-yillarning  ikkinchi  yarmida  Argentinada  fermerlar,  donni 
saqlash muammosini yechishga harakat qilib, AQSH da vujudga kelgan   
plastik  yenglarda  saqlash  texnologiyasi  bilan  tajribalar  o‘tkazishdi. 
Tajribalar  yaxshi  natijalarni  bergach,  texnologiya  keng  tarqaladi, 
keyinchalik  esa  butun  Argentina  bo‘ylab,  so‘ngra  esa  boshqa  mamla-
katlarda ham  ommaviy ravishda qo‘llanila boshlandi. Plastik englarda 
don  saqlash  texnologiyasining  vatani  Argentina  hisoblangan,  Argen-
tinada bu texnologiya har yili katta miqdordagi jo‘xori, bug‘doy, soya 
va  kungaboqarni  saqlash  uchun  qo‘llaniladi.  Polimer  qoplarda    quruq 
donni  ham,  nam  donni  ham  saqlash  mumkin.  Bug‘doy  saqlashdan 
tashqari engli polimer qoplarda tariq, jo‘xori, no‘xot, soya, kungaboqar, 
raps va silosni saqlash uchun ham foydalaniladi. 
Polietilen qop englari – uzunligi 60–75 m va sig‘imi 65–300 tonna 
bo‘lgan  uch  qavatli  polimer  qoplar  bo‘lib,    maxsus  don  qadoqlovchi 
mashina – begger bilan to‘ldiriladi. 
Mazkur  texnologiyadan  foydalanilganda  omborxonalarni  qurish 
uchun yirik xarajatlar talab qilinmaydi. Elevatorlarda  vaqti-vaqti bilan 
mahsulotni  tekshirib  va  qayta  ishlab  turish  kerak  bo‘ladi.  Bu  esa  o‘z 
navbatida  saqlash  qiymatiga,  va  albatta  tovar  tannarxida  o‘z  aksini 
topadi. Donni omborxonada saqlash tizimining ikkinchi ajratib bo‘lmas 
qismi  –  bu  don  massasining  chegaralangan  hajmi.  Donlarni  polimer 
qoplarda  saqlash  texnologiyasi  yordamida  esa  saqlanayotgan  don 
hajmini  boshqarish  va  chiqarilayotga  miqdorini  oldindan  ko‘rish 
mumkin.  
 

---

44