Buxoro davlat tibbiyot instituti kurbanova gulnoz negmatovna kasbiy pedagogika

4.
 
Xulosa (refleksiya): 
Uchinchi bosqich  —  refleksiya  bosqichi  —  muayyan  yagona yoki  muro-sali 
fikr,  qarashlar,  qarorlarni  ishlab  chiqishni  nazarda  tutadi.  Bu  bosqichda 
mashg‘ulotning  nazorat  funksiyasi  amalga  oshiriladi.  O‘qituvchi  tomonidan  hal 
etiladigan vazifalarni quyidagicha ifodalash mumkin: 
–  o‘tkazilgan  diskussiyani  tahlil  qilish  va  baholash,  natijalar-ni  sarhisob 
qilish.  Buning  uchun  diskussiya  boshida  shakllantirilgan  maqsad  va  olingan 
natijalarni taqqoslab, ularning ijobiy va salbiy jihatlarini aniqlash, xulosa chiqarish, 
qaror qabul qilish, natijalarni baholash lozim; 
–  diskussiya  qatnashchilarining  yagona  fikrga  kelishlariga  yordam  berish. 
Bunga turli yondashuvlarni diqqat bilan tinglash, qaror qabul qilish uchun umumiy 
g‘oyalarni topish orqali erishish mumkin; 
– qatnashchilar bilan birgalikda jamoaviy qaror qabul qilish, shu bilan birga 
turli fikr va yondashuvlarning muhimligini alohi-da e’tirof etish lozim; 
– yakuniy so‘zida guruhni nazariy va amaliy ahamiyatga ega bo‘lgan 
xulosalarga yo‘naltirish lozim. 

---

131 
 
DEBAT 
DEBAT  –  tingovchilarga  mavzu  yuzasidan  taqdim  etilgan  asosiy  fikr 
bo‘yicha erkin fikr bildirish, fikr almashish. Debat qatnash-chilari misollar, faktlar 
keltiradi, axborot beradi, ularni asos-lantiradi, mantiqan isbotlaydi, tushuntiradi va 
h.  k.  Debat  tartibi  shaxslarga  baho  berish,  emotsional  ko‘rinishlarni  namoyon 
etishga  yo‘l  qo‘ymaydi. Muammo  yuzasidan  alohida ishtirokchining  munosa-bati 
emas, balki muammoning o‘zi muhokama qilinadi. 
Debatning  diskussiyadan  asosiy  farqi  quyidagicha:  debat  qo‘yil-an  savolga 
«ha»  yoki  «yo‘q»  degan  qat’iy  javob  olishga  bag‘ishlanadi.  Ya’ni  bir  guruh 
(tasdiqlovchilar)  ijobiy  javob  tarafdorlari,  ikkinchi  guruh  (inkor  etuvchilar)  esa 
inkor  etuvchi  javob  tarafdor-lari  hisoblanadi.  Har  bir  guruhning  ichida  2  kichik 
guruh  shakllanishi  mumkin,  birinchisi  –  dalil  to‘playdi,  ikkinchisi  –  qarshi  dalil 
ishlab chiqadi. 
Debatlar quyidagilarni shakllantiradi: 
– o‘z nuqtai nazarini shakllantirish va uni himoya qilish qobiliyatini; 
– notiqlik mahoratini va dialog olib borish qobiliyatini; 
– jamoaviy ruh va yetakchilik xususiyatlarini. 
Debat dialog olib borish uchun zarur bo‘lgan quyidagi ko‘nikmalarni 
shakllantiradi va layoqatni rivojlantiradi: 
– tanqidiy fikrlash (muhokama qilinayotgan fikr va g‘oyalarni shakllantirish, 
tahlil qilish va asoslash uchun zarur bo‘lgan ratsional, refleksiv va ijodiy fikrlash); 
– o‘zaro fikr almashinuv madaniyatini, omma oldida chiqish qilish 
ko‘nikmalarini; 
 
–  tadqiqot  o‘tkazish  ko‘nikmalarini  (keltirilayotgan  dalillarni  isbotlash  va 
misollar keltirish uchun axborot manbalari bilan ishlashni talab qiladi); 
– tashkiliy ko‘nikmalarni (nafaqat o‘zini tartibga solishni, balki bayon etilgan 
materiallarni tartibga solishni nazarda tutadi); 
–  tinglash  va  yozib  olish  ko‘nikmalarini  shakllantiradi.  Debatlarda  ikkita 
jamoa  ishtirok  etadi  (bittasi  asosiy  fikrni  tasdiqlaydi,  ikkinchisi  inkor  etadi). 

---

132 
 
Jamoalar  debat  hajmidan  kelib  chiqqan  holda  ikki  yoki  uchta  ishtirokchi 
(spikerlar)dan  tash-kil  topadi.  O‘yin  mazmuni  betaraf  bo‘lgan  uchinchi 
tomon, ya’ni hakamlarni jamoa tomonidan keltirgan dalillarning to‘g‘riligiga 
ishontirishdan iboratdir. 
Debatlarning har bir bosqichi o‘zining tuzilishi va foydala-niladigan metod va 
usullar tizimiga ega.