N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

–rasm. Suyuqlik oqib chiqadigan tirqish teshikli sarf o‘lchagich.
 
 
Shtutserlardan  biri  idishning  yonida  joylashgan  bo‘lib
,  suyuqlikni  kiritish 
uchun,  ikkinchisi  esa  pastda  joylashgan  bo‘lib,  suyuqlikning  oqib  chiqishi  uchun 
xizmat qiladi. Idish ichki tomonidan to‘siq bilan bo‘lingan, bu to‘siqqa profillangan 
teshikli shchit germetik ravishda mahkamlangan. Idishdagi suyuqlik oqib chiqadigan 
tirqish  oldiga  muh
ofazalovchi g‘ilofli pezometrik naycha 1 cho‘ktiriladi. Haydalgan 
havo  miqdori nazorat  stakanchasi 
4
  yordamida  tekshiriladi. Havo bosimi  reduktor 
6
 
orqali  o‘zgarmas  qilib  saqlanib  turiladi  va  manometr 
5
 
bilan  o‘lchanadi.  F
iltr 
7
 
havoni tozalaydi. Pyezometrik naychadagi bosim tirqish oldidagi suyuqlik ustunining 

---

40 
 
zichligi  va  balandligi  bilan,  demak,  suyuqlikning  massaviy  sarfiga  bog‘liq. 
Pyezometrik  naychadagi  gidrodinamik  bosimning  qiymati  difmanometr 
3
  bilan 
o‘lchanadi. 
III.8-
rasmda  keltirilgan  sarf  o‘lchagichning  xususiyatlaridan  biri 
ikkilamchi asbob shkalasining bo‘linmalari tengligidadir.
 
Tirqishli sarf o‘lchagichning sarf 
koeffitsiyenti tirqishning geometrik shakliga, 
ayniqsa  kirish  qismidagi  qirraning  o‘tkirligiga  bog‘
liq.  Taqribiy  hisobda  sarf 
koeffitsiyenti 
a
 ning qiymatini 0,6 ga teng deb qabul qilinadi. Sarf koeffitsiyentining 
aniq qiymati asbobning o‘zini darajalashda aniqlanadi.
 
Tirqishli  sarf  o‘lchagichlarda  bosim  difmanometr  orqali  o‘lchanadi.  Sarf 
o‘lchagich  bilan  difmanometr  o‘rtasidagi  pnevmatik  nayning  uzunligi  35  m  dan, 
difmanometr  va  ikkilamchi  asboblarni  ulovchi  nayning  uzunligi  esa  300  metrdan 
oshmasligi  kerak.  O‘lchash  chegarasi  10...50  m
3
/soat  bo‘lgan  qurilmaning  asosiy 
xatosi ±3,5
 %.