F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”

Davolash profilaktika tadbirlari 

Sanoat  korxonalarida  hamma  soha  vrachlarini  ishinig  asosiy  usuli 

dispanserizatsiya i tibbiy profilaktik tadbirlar hisoblanadi. 

Dispanserizatsiya  –  aholini  ma’lum  guruhini  salomatlik  holati  ustidan 

dispanserlar,  poliklinikalar,  tibbiy-sanitariya  qismlarda,  bolalar  va  ayollar 

konsultatsiya  xonalarida  (sanoat  korxonalari  ishchilari,  3  yoshgacha  bolalar, 

sportsmenlar  va  boshqalar)  yoki  surunkali  kasalliklar  bilan  og’rigan  bemorlarni 

salomatligini  saqlash  va  mustahkamlash  tibbiy  ko’rikning  birinchi  vazifalaridan 

va  shuningdek  kasalliklarni  oldini  olish  va  erta  aniqlash  maqsadida  muntazam 

shifokorlik  nazoratini  olib  borishdan  iborat.  Dispanserizatsiya  o’tkazilishining 

birinchi  yillarida  homilador  ayollar  va  bolalar  orasida  o’tkazilgan.  Keyinchalik 

sanoat  korxonalari  ishchilari  va  ularni  oila  a’zolari  dispanser  kuzatuviga 

olinganlar. 1925 yildan boshlab salomatlikga zararli ta’sir ko’rsatuvchi moddalar 

bilan ishlovchilarni dastlabki va davriy tibbiy ko’rikdan o’tkaziy joriy etildi. 

---

 

395 

 

Tibbiy  ko’rikning  birinchi  vazifasi  dispanserizatsiya  o’tadigan  kontengentni 

aniqlash. Dastlabki tibbiy ko’rikning ikkinchi maqsadi ma’lum ishni hech qanday 

qarshiliklarsiz  salomatligiga  putur  yetmagan  holda  bajarishiga  to’sqinlik 

qiladigan kasallikni aniqlash. 

Ishlovchilarni davriy tibbiy ko’rikdan asosan ishlab chiqarish omillarini zararli 

ta’siri bilan bog’liq organizmdagi erta o’zgarishlarni aniqlash. 

Davriy  tibbiy  ko’riklar  nafaqat    kasbga  oid  zaharlanishlar  va  kasalliklarni 

aniqlashga emas, balki etiologiyasi kasbi bilan bog’liq bo’lmagan, ammo ma’lum 

ishlab  chiqarish  modda  bilan  muloqat  tufayli  xavfli  bo’lish  ehtimoli  bo’lgan 

kasalliklar ham aniqlanadi. 

Davriy  tibbiy  ko’rik  o’tkazilishida  umumiy  nospetsifik  kasallik 

aniqlanadi,davolash profilaktika tadbirlari belgilanadi. Bunday ko’riklar natijalari 

mehnat sharoitini gigiyenik baholash va sog’lomlashtirish, umumiy kasallanishni 

kamaytirish  bo’tsicha  tadbirlar  ishlab  chiqishga  asos  bo’ladi.  Ko’rikdan 

o’tuvchilar  qanday  omillar  bilan  to’qnash  kelishi  inobatga  olinib  komissiya 

tarkibi, laborator tekshiruvlar va tibbiy ko’rik o’tkazilish davriligi aniqlanadi. 

Ishga  kirishdan  oldin  o’tkaziladigan  majburiy  dastlabki  va  davriy  tibbiy 

ko’riklar

 

O’zbekiston  Respublikasi  Sog’liqni  saqlash  vazirining  “Xodimlarni 

tibbiy ko’rikdan o’tkazish tartibi to’g’risida nizomini tasdiqlash to’g’risida” gi 

2012  yil  10  iyuldagi  200-son  buyrug’iga  asosan  dastlabki  va  vaqti-vaqti  bilan 

tibbiy  ko’rikdan  o’tkazishni  tashkil  etish  to’g’risida”  hujjatga  asosan 

o’tkaziladi. Quyidagilarni reglamentlaydi: 

1. 

Ta’siri  natijasida  ishlovchi  xodimlari  dastlabki  tarzda  va  vaqti-vaqti  bilan 

tibbiy  ko’rikdan  o’tkazilishi  shart  bo’lgan  xavfli  va  zararli  moddalar  ro’yxati, 

shuningdek ushbu moddalar ta’sirida ishlovchi xodimlarni tibbiy ko’rikdan o’tish 

muddatlari,  tibbiy  ko’rikni  o’tkazuvchi  vrach  va  mutaxassislar  toifasi  hamda 

zarur  bo’lgan  laboratoriya  va  funktsional  tekshiruvlar,  ishga  qo’yish  uchun 

qarshilik ko’rsatuvchi tibbiy moneliklar ro’yxati (1-ilova) 

2. 

Mehnat  sharoiti  noqulay  ishlar  va  bajarilayotganida  dastlabki  tarzda  va 

---

 

396 

 

vaqti-vaqti  bilan  tibbiy  ko’rikdan  o’tilishi  lozim  bo’lgan  boshqa  ishlar  ro’yxati  

(2- ilova) 

3. 

Dastlabki  tarzda  va  vaqti-vaqti  bilan  tibbiy  ko’rikdan  o’tkazilishi  shart 

bo’lgan oziq-ovqat sanoatida, savdo va bevosita aholiga xizmat ko’rsatish bilan 

bog’liq  bo’lgan  boshqa  tarmoqlardagi  ishlarda  band  bo’lgan,  shuningdek 

umumta’lim maktablari, maktabgacha ta’lim va boshqa muassasalarning bevosita 

bolalarga ta’lim  yoki  tarbiya berish bilan shug’ullanuvchi pedagoglar  va boshqa 

xodimlar ro’yxati (3- ilova). 

Shuningdek  “Dalolatnoma”,  tibbiy  ko’rikdan  o’tishi  bo’yicha  “Kalendar  reja”,