Sh. Sodiqova

M aktabgacha  ta’lim  m uas- 
“K adrlar tayyorlash milliy dasturi”  g'o- 
sasasi tarbiyachisining asosiy 
yalarini  amaliyotga  tatbiq  etish  Res- 
vazifalari va  uning shaxsiga 
publika ta’lim tizimida olib borilayotgan 
q o ‘yiladigan  talablar 
islohotlar muvaffaqiyatini ta ’m inlash 
m aktabgacha  ta ’lim  m uassasalarida  faoliyat  olib  borayotgan  tarbiyachi- 
larining m a’naviy qiyofasi ham da kasbiy m ahoratlariga ham  b og iiq d ir.
Hozirgi  kunga  qadar  m aktabgacha  ta ’lim  m uassasasi  pedagogining 
kasbiy  faoliyati  pedagog  va  psixologlarning  tadqiqot  predm eti  b o iib  
qolmoqda.  Tadqiqotlar natijalari m aktabgacha ta ’lim m uassasasi tarbiya- 
chisi  pedagogik  faoliyatining  o ’ziga  xosliklari  yaratuvchanlik,  inson­
parvarlik,  ijodiylik,  jam oada  ishlay  olish  kabilarda  yorqin  nam oyon 
b o iish in i  ko ‘rsatadi.  M azkur  o ‘ziga xosliklar  ilk va  m aktabgacha yosh­
dagi  bolalarni  tarbiyalovchi  pedagog  faoliyatida  o ‘z  aksini  topishi  lo­
zim.  G o‘daklik  ch o g id an a n o q   rivojlanishi  uchun  m aqbul  shart-sharoit 
yaratish eng  avvalo,  tarbiyalanuvchilam ing yosh xususiyatlarini  hisobga 
olishni  talab  etadi.  T u g ilg an id an   boshlab  to  m aktab  ta iim ig a   tayyor- 
lashga  qadar  b o ig a n   bosqich  shaxs  rivojlanishining  boshqa  yosh  davr- 
laridan  farqli  ravishda  keyinchalik  bola  istalgan  sohaga  doir  m axsus  bi­
lim  va k o ‘nikm alarni egallashi ham da faoliyatning xilm a-xil turlarini o*z- 
lashtirishi uchun asos b o ia d ig a n  uvg'un  tarzda am alga oshuvining ta ’mi- 
nlashini talab etadi.  Chunki m aktabgacha yoshda bola jam iyatning har bir 
a ’zosi  uchun  zarur  b o ig a n  jism oniy  va  psixologik  sifatlarga  ega  b o iib ,

---

inson sifatida shakllanadi. B ola rivojlanishi uchun zarur b o ‘lgan jism oniy 
va  psixologik  sifatlar  esa  ongli  ravishda  dunyoni  anglash,  filer  yuritish, 
boshqa  kishilar  bilan  m uloqot  qilish.  o ‘z  xatti-harakatlarini  boshqara 
olish orqali  qo ‘lga kiritiladi.
M aktabgacha yoshdagi  bola shaxsining rivoj lanishida tayanch  vazifani 
tarbiyachining  q o ‘yilgan  talablarga  qanchalik  muvofiq  ekanligi  belgilab 
beradi.  M aktabgacha  ta'lim   muassasasi  tarbiyachisi  eng  avvalo,  bolaning 
kelajagi,  taqdiri  uchun  yuksak m as'uliyatni  to 'la  anglab yetishi  zarur.  Fa- 
qatgina  maktabgacha  yoshdagi  bola  rivojining  muhim  qadriyat  ekanli­
gini  tushunishgina  emas.  balki  bola  rivojlanishi  qonuniyatlariga  doir  bi­
lim lam i  ham  egallashi juda muhimdir.  A na  shunday  qonuniyatlardan  biri 
bolaning jism oniy  va  psixik  rivojining  uni  o ‘rab  turgan  atrof-muhit  bilan 
bog‘liqligidir.  M azkur qonuniyat o ‘z navbatida m aktabgacha ta'lim  m uas­
sasasi tarbiyachisining quyidagi ikkita muhim  funksiyasini belgilab beradi:
1)  bolalarni  m uvafaqqiyatli  tarbiyalash  uchun  zarur pedagogik  shart- 
sharoitlar yaratish;
2)  ularning hayotiy  faoliyati xavfsizligini  ta ’m inlash va salom atligini 
m ustahkam lash.
M aktabgacha  ta 'lim   m uassasasi  tarbiyachisining  bolalam i  m uvafaq­
qiyatli  tarbiyalash  uchun  zarur pedagogik  shart-sharoitlar yaratish  funk- 
siyasi  bolani  faollikka  undash,  uni  rivojlantiruvchi  tavsifdagi  faoliyatga 
jalb  etishni  talab  etadi.  B olaning  jism oniy  va  psixologik  salom atligini 
m ustahkam lash  haqida  g 'a m x o ‘rlik  qilish  m aktabgacha  yoshdagi  tarbi­
yani  oqilona  tashkil  etishning  garovi  b o ‘lib,  m azkur  yosh  davri  rivoji 
bolaning  ijtimoiy  holati.  kayfiyati,  em otsional  ko'rinishlariga  bevosita 
bog'liqdir.  A na  shu  sababli tarbiyachi  bolani  o ‘rab turgan  atrof-m uhitga 
e ’tiborli  b o ‘lishi,  bola  hayoti  va  salom atligiga  x av f soluvchi  eng  oddiy 
holatlarning  ham   oldini  olishi  lozim.  Ya’ni,  tarbiyachi  bolalar  bog'chasi 
m aydonchasi,  o ‘yinchoqlar,  m ebel jihozlarining  bola b o ‘yiga m os  kelish 
holatini  m untazam   nazorat  qilib  borishi;  havo  va  suv  tem peraturasini 
o ‘lchashi;  bolalam i  tayyorlash  uchun  m ash g 'u lo tlar  vaqtini  oldindan 
aniqlashi lozim.  Shuni  alohida t a ’kidlab o ‘tish joizki. tarbiyachining e ’ti- 
bor-sizligi,  befarqligi  uning kasbiy  layoqatsizligining m uhim  belgisidir.
Bolalar  bilan  ta ’lim-tarbiya  ishlarini  olib  borish  -   m aktabgacha  t a '­
lim  muassasasi  tarbiyachisining  asosiy  vazifasi.  U  ta ’lim-tarbiya  ishlarini 
rejalashtirishni  axboriy-uslubik  hujjatlar bilan  ishlash,  bevosita tarbiyaviy 
ishlami o'tkazish va uning natijalarini tahlil  etish asosida amalga oshiradi.
18

---