Sh. Sodiqova


TAYANCH  SO ‘ZLA R  L U G ‘ATI



Download 7,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet253/253
Sana01.01.2022
Hajmi7,72 Mb.
#302667
1   ...   245   246   247   248   249   250   251   252   253
Bog'liq
Maktabgacha pedagogika (sodiqova sh.) (1)

TAYANCH  SO ‘ZLA R  L U G ‘ATI
Л»
Olzbek tilida
Рус тилида
Ingliz tilida
1
Maktabgacha
Дошкольный
Preschool
2
Ta’lim
Образование
Formation
Pedagogika
Педагогика
Pedagogical
3
A n’analar
Традиция
Tradition
4
Axloq
Нравственность
Morality
5
Oila
Семья
Family
6
M adaniyat
Культура
Culture
7
Qadriyatlar
Ценности
Value
8
O 'quvchi
Учашийся
Student
9
Sinf
Класс
Class
10
Pedagogika
Педагогика
Pedagogika
11
Oila
Семья
Familv
12
Shakllantirish
Формирование
Shaping
13
Mafkura
Идеология
Ideology
14
Avavlash
Беречь
Keep
15
Istiqlol
Независимость
Independence
16
M aqsad
Цель
Purpose
17
M a'naviyat
Духовность
Duhovnosti
18
Meros
Наследство
Inheritance
19
Uslub
Стиль
Style
20
Mohivat
Сущность
Essence
21
Dunyoqarash
Мировоззрение
Worldoutlook
22
Xususiyat
Особенность
Particularity
23
Saraarador
Плодотворный
Seminal
24
Ong
Сознание
Consciousness
25
Kamol
Совершенство
Perfection
26
Tuyg'u
Ч
у в с т в о
Feeling
27
M adaniyat
Культура
Culture
28
Bunyodkorlik
Созидательная деятельность
Creative  activity
29
Kelajak
Будущее
Future
30
Porloq
Сияющий
Shining
31
Faxr
Гордость
Pride
32
O 'tm ish
Прошедший
Passed
33
Milliy
Национальный
National
34
Anglash
Осознавать
Realize
35
Odamlarcha
По человечески
On humanly
36
Qadriyatlar
Ценности
Value
281


37
Boylik
Богатство
Wealth
38
Asos
Основа
Base
39
Urf-odat
Обычай и привычки
Custom and habits
40
A n'ana
Традиция
Tradition
41
Xullas
Одним словом
One word
42
Daxldor
Касающийся
Concerning
43
Barcha
Весь
Whole
44
G ‘oya
Идея
Idea
45
Nam ana
Образец
Sample
46
Tanishish
Знакомиться
Get acquainted
47
Kuzatuv
Наблюдать
Observe
48
Ajoyib
Удивительный
Amazing
49
Qobilivat
Способность
Ability
50
Orzu
М ечта
Daydream
51
Umid
Надежда
Hope
52
Kelajak
Будущее
Future
53
Intilish
Стремиться
Strive
54
Qalb
Душа
Soul
55
Ezgulik
Благодеяние
Good deed
56
Xulq
Поведение
Behaviour
57
Yo‘naltirish
Направлять
Direct
58
Ayniqsa
Особенно
Particularly
59
Xolis
Беспристрастный
Impartial
60
Talqin
Интерпретация
Interpretation
61
Tushunish
Понимать
Understand
62
O 'zlashtiriish
Осваиваться
It Be Masterred
63
Ta’sir
Влияние
Influence
64
Muruvvat
Человечность
Humanity'
65
Tasavvur
Представление
Presentation
66
Ijtimoiy
Общественный
Public
67
Siyosiy
Политический
Political
68
Sadoqat
Преданность
Devotion
69
Nazariy a
Теория
Theorv
70
Asosiv
Основной
Main
71
Tamoyil
Склонность
Sklonnost.'
72
Obyektiv
Объектив
Lens
73
Yondashuv
Подход
Approach
74
Baholash
Оценить
Value
75
Tadqiqot
Исследование
Study
76
Jarayon
Процесс
Process
282


ASOSIY  TUSHUNCHALARNING  IZOHLI  LUG‘ATI
Axloq 
(lotincha “moralis” -  xulq-atvor m a’nosini bildiradi) - ijtimoiy 
munosabatlar  hamda  shaxs  xatti-harakatini  tartibga  soluvchi,  muayyan 
jamiyat tomonidan tan olingan va rioya qilinishi zarur bo'lgan xulq-atvor 
qoidalari, mezonlari yig‘ indisi.
Axloqiy  ong 
-   shaxsga  axloqiy  m e’yorlar  va  xulq-atvor  qoidalari 
to ‘g‘risidagi nazariy bilimlami berish asosida hosil qilinuvchi ong shakli.
Aqliy tarbiya 
-  shaxsga tabiat va jamiyat taraqqiyoti to ‘g‘risidagi bi- 
limlarni berish, uning aqliy (bilish) qobiliyati, tafakkuri va dunyoqarashini 
shakllantirishga  yo'naltirilgan  pedagogik  jarayon;  ijtimoiy  tarbiyaning 
muhim tarkibiy  qismi.
Bilim 
-  bolaning ongidatushunchalar, sxemalar, m a’lum obrazlar ko‘- 
rinishida aks  etuvchi  borliq haqidagi tizimlashtirilgan ilmiy m a’lumotlar 
majmuyi.
Vatanparvarlik 
(lotincha  “patriotes”  -   vatandosh,  “patris”  -  vatan, 
yurt)  -   shaxsning  o ‘zi  mansub  b o ig an   millat,  tug‘ilib  o ‘sgan  vatani 
tarixidan  g‘ururlanishi,  buguni  to'g'risida  qayg‘urishi  hamda  uning 
porloq istiqboliga bo'lgan ishonchini ifoda etuvchi yuksak insoniy fazilat.
Verbal 
-   bilim  (ma’lumot,  axborot)larni  so'z  yordamida  (og‘zaki) 
yetkazib berish,  ifoda etish.
Didaktika 
(ta’lim 
nazariyasi) 
-  
(yunoncha 
“didaktikos” 
“o ‘rgatuvchi”,  “didasko” -  “o'rganuvchi") -  ta’limning nazariy jihat-lari 
(ta’lim jarayonining  mohiyati,  tamoyillari,  qonuniyatlari,  tarbiyachi  va 
bola faoliyati mazmuni,  ta’lim maqsadi,  shakl, uslub, vositalari,  natijasi, 
ta’lim  jarayonini  takomillashtirish  yo ‘llari  va  hokazo  muammolari)ni 
o ‘rganuvchi fan.
Didaktik  tashxis  maqsadi 
-   o ‘quv  jarayonining  samaradorligini 
aniqlash,  baholash va tahlil qilish.
Didaktik  tizim 
(yunoncha  “systema”  -   yaxlit,  qismlarda  tashkil 
topgan,  birlashtirish)  -   m a’lum  mezonlari  asosida  ta ’lim  jarayonining 
yaxlit holatini belgilash,  ajratib ko‘rsatish.
Jamoa 
(lotincha  “kollektivus”  so'zining  tarjimasi  b o iib ,  yig‘ilma, 
omma,  birgalikdagi  majlis,  birlashma,  gumh  kabi  m a’nolarni  anglatadi)
-   bir  necha  a’zo  (kishi)lardan  iborat  bo‘lib,  ijtimoiy  ahamiyatga  ega 
umumiy maqsad asosida tashkil topgan guruh.
Idrok 
-  aniq maqsadga yo‘naltirilgan anglash jarayoni.
283


Ijtimoiy  adaptatsiya 
(yunoncha  adapto  -  moslashish)  -   anomal  bo­
lalar  individual  yoki  guruhli  xulqlarining  ijtimoiy  qadriyatlar  va  xulq- 
atvor qoidalari tizimiga mos kelishi.
Individ 
(lotincha  ‘‘individium”  boiinm as,  yagona,  alohida  degan 
ma’nolarni  anglatadi)  -   xatti-harakatlarini  shartli  refleks  yordamidagina 
tashkil eta oluvchi biologik mavjudot.
Individuallik 
-  shaxsning o'ziga xos xususiyatlari.
Iqtisodiy  ta’lim 
-   bolalarga  xo‘jalik  yuritish  tizimi  (oila  byudjetini 
shakllantirish,  xo‘jalikni  yuritish,  mavjud  moddiy  boyliklami  asrash, 
ko‘paytirish, savdo-sotiqmunosabatlarini to‘g‘ri tashkil etish vahokazolar) 
to‘g‘risidagi nazariy bilimlami berishga yo‘naltirilgan pedagogik jarayon.
Yosh xususiyatlari 
-  muayyan bir yosh davriga xos bo'lgan anatomik, 
fiziologik (jismoniy) va psixologik xususiyatlar.
K o‘nikma 
-   olingan  bilimlarga  asoslanib  qo‘yilgan  vazifalar  va 
shartlarga binoan bajariladigan harakatlar yig‘indisi.
Maktabgacha pedagogika 
-  maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarni 
tarbiyalash,  ularni  intellektual,  m a’naviy-axloqiy  va  jismoniy  jihatdan 
kamolotga yetkazish masalalarini o‘rganadi.
Malaka 
-  ongli xatti-harakatning avtomatlashtirilgan tarkibiy qismi.
Materialni  og‘zaki  bayon  qilish  uslublari 
-  o ‘quv  materiali  mohi- 
yatini  ozg‘aki  (hikoya,  tushuntirish,  maktab  m a’ruzasi  kabi  shakllarda) 
yoritishda qo’llaniluvchi  usullar.
Mashq va  o‘rgatish (faoliyatda mashqlantirish) uslublari 
-jn u a y - 
yan mashq  yordamida bolalar faoliyatini  oqilona,  maqsadga muvofiq va 
har tomonlama puxta tashkil qilish, ularni axloq m e’yorlari va xulq-atvor 
qoidalarini bajarishga odatlantirish usullari.
Uslub 
-  yunoncha tarjimasi “tadqiqot,  usul,  maqsadga erishish yo‘li” 
kabi m a’nolarni anglatadi.
Uslubika 
(fan  sifatida)  -   xususiy  fanlarni  o ‘qitishning  o ‘ziga  xos 
xususiyatlarini o‘rganadi.
Mehnat tarbiyasi 
-  shaxsga mehnatning mohiyatini chuqur anglatish, 
ularda  mehnatga  ongli  munosabat,  shuningdek,  muayyan  ijtimoiy- 
foydali  harakat  yoki  kasbiy  ko‘nikma  va  malakalarini  shakllantirishga 
yo’rtaltirilgan  pedagogik  faoliyat jarayoni;  ijtimoiy  tarbiyaning  tarkibiy 
qismi.
Pedagogika 
(yunoncha  “paidagogike”  bo‘lib,  “paidagogos”  -   bola, 
yetaklayman)  -   ijtimoiy  tarbiyaning  umumiy  qonuniyatlari,  muayyan
284


jamiyatda  yagona  ijtimoiy  maqsadga  muvofiq  yosh  avlodni  tarbiyalash 
hamda  unga ta’lim  berishning  mohiyati  va  muammolarini  o‘rganadig^n 
fan.
Pedagogik  ilmiy-tadqiqot  uslublari 
-   shaxsni  tarbiyalash,  unga 
muayyan yo‘nalishlarda chuqur, puxta ilmiy bilimlarni berish tamoyillari, 
obyektiv va subyektiv omillarini  aniqlovchi pedagogik jarayonning ichki 
mohiyati,  aloqa va qonuniyatlarini maxsus tekshirish va bilish usullari.
Pedagogik  mahorat 
-   bo'lajak  tarbiyachilarning  kasbiy  mahorat- 
larini oshirish, takomillashtirish muammolarini  o ‘rganadi.
Pedagogik  talab 
-  turli  xatti-harakatlarni  bajarish  hamda  faoliyatda 
ishtirok  etish  jarayonida  bola  tomonidan  amal  qilinishi  zarur  bo‘lgan 
ijtimoiy xulq-atvor m e’yorlari.
Rivojlanish 
-  shaxsning fiziologik va intellektual  o‘sishida namoyon 
bo‘ladigan  miqdor  va  sifat  o ‘zgarishlar  mohiyatini  ifoda  etuvchi 
murakkab jarayon.
Tamoyil 
(yunoncha  “principium”)  -   biror-bir  hazariyaning  asosi, 
negizi,  asosiy  boshlang'ich  qoidasi;  boshqaruvchi  g ‘oya,  faoliyatning 
asosiy qoidasi;  umumlashtirilgan talab.
Tarbiya 
-   muayyan,  aniq  maqsad  hamda  ijtimoiy-tarixiy  tajriba 
asosida  shaxsni  har  tomonlama  o‘stirish,  uning  ongi,  xulq-atvori  va 
dunyoqarashini tarkib toptirish jarayoni.
Tarbiya jarayoni 
-  pedagog va bola (tarbiyachi va tarbiyalanuvchi)lar 
o ‘rtasida tashkil  etiluvchi  hamda  aniq  maqsadga yo‘naltirilgan  samarali 
hamkorlik jarayoni.
Tarbiya  mazmuni 
-   shaxsning  shakllanishiga  qo‘yiluvchi  ijtimoiy 
talablar mohiyati.
Tarbiya  uslubi 
(yunoncha  “uslubos”  -   yo‘1)  -   tarbiya  maqsadiga 
erishish y o ii;  tarbiyalanuvchilarning ongi,  irodasi,  tuyg‘ulari va xulqiga 
ta ’sir etish usullari.
Tarbiya  nazariyasi 
-   pedagogikaning  muhim  tarkibiy  qismi; 
tarbiyaviy jarayon  mazmuni,  shakl,  uslub,  vosita  va  usullari  hamda  uni 
tashkil etish muammolarini o'rganadi.
Tafakkur 
-  ijtimoiy voqea-hodisalaming  ongda to'laqonli  aks etishi, 
inson aqliy  faoliyatining yuksak shakli.
Tashxis 
-   didaktik  jarayon  kechadigan  barcha 
sharoitlarni 
oydinlashtirish, uning natijalarini belgilash.
285


MUNDARIJA
So‘z boshi......................................................................................  
3
I BO‘LIM.  MAKTABGACHA PEDAGOGIKANING
UMUMIY ASOSLARI
I bob. Kadrlar tayyorlash milliy modeli. Maktabgacha
ta’limga kirish...................................................................................  
6
II bob.  Maktabgacha pedagogika o‘quv fani sifatida..................  
24
II bob. Maktabgacha yoshdagi bola shaxsining shakllanishi va 
rivojlanishi........................................................................................  
41
II BO‘LIM.  MAKTABGACHA TA’LIM YOSHIDAGI
 
BOLALARNI TARBIYALASH MAZMUNI VA USLUBIKASI
IV bob.  Tarbiya jarayoni: mazmuni va mohiyati. Tarbiya 
qonuniyatlari va tamoyillari.............................................................   51
Vbob. Jismoniy tarbiya......................................................................   63
VI bob.  Aqliy tarbiya.........................................................................   84
VII bob.  Ahloqiy tarbiya..................................................................  103
VIII bob.  Mehnat tarbiyasi.......................................................... 
126
IX.bob.  Estetik tarbiya......................................................................  136
X bob.  Iqtisodiy tarbiya.....................................................................  154
XI bob. Huquqiy tarbiya...................................................................  168
XII bob.  Ekologik tarbiya.................................................................  182
III BO ‘LIM.  MAKTABGACHA TA’LIM YOSHIDAGI
 
BOLALARNI 0 ‘QITISH MAZMUNI VA USLUBIKASI
XIII bob.  Ta’lim jarayonining umumiy asoslari.............................  193
XIV bob. TaTimni tashkil etish shakllari....................................... 
201
XVbob. Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarni o‘qitish 
uslublari..............................................................................................  212
286


XVlbob.  0 ‘yin maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalar 
faoliyatining asosiy turi sifatida........................................................  222
IV BO‘LIM.  MAKTABGACHA TA’LIM MUASSASASI
 
MENEJMENTI
XVII bob. Maktabgacha ta’lim muassasasini boshqarishning 
nazariy  asoslari................................................................................. 
230
XVIII bob. Maktabgacha ta’lim muassasalarida pedagogik 
jarayonni boshqarish........................................................................  
247
XIX.bob.  Maktabgacha ta'lim  muassasasi va oila........................ ..260
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati................................................ ... 277
Tayanch so‘zlar lug‘ati........................................................................281
Asosiy tushunchalarning izohli lug‘a ti............................................. 283
287


SHOISTA SODIQOVA
MAKTABGACHA PEDAGOGIKA
 
(darslik)
« T a fa k k u r B o 's to n i»
T oshkent—2013 
Muharrir: 
Z.Mirzahakimova
 
Musahhih: 
S.Abduvaliyev
 
Sahifalovchi: 
U. Voxidov
 
Dizayner: 
D .O'rinova
L itse n z iy a  A I №   190,  10.0 5 .2 0 1 1 y  
B
Download 7,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   245   246   247   248   249   250   251   252   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish