Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис

Буш вақтнинг мавжудлиги. Одамлар саёҳатга нафақат 
пулларини балки вақтларини ҳам сарфлайдилар. Ҳатто энг юқори 
даромадга эга бўлган шахс ҳам агар вақти бўлмаса тур саёҳатини 
амалга 
оширолмайди. Ривожланган 
жамиятда 
вақтнинг 
етишмаслиги (худди даромад етишмаслиги каби) туризмни 
чегараловчи асосий омилдир. Худди шундай вақт саёҳатда тур 
транспорт воситасининг туризм маркази ва кўнгилочар 
дастурларни танлашга таъсир килади. 
Урбанизация оқибатида қишлоқ хўжалигида банд бўлган ва 
кичик аҳоли яшайдиган пунктлардаги аҳоли сони қисқармокда. 
Аввал “саёҳат қилмаганлар”нинг бир қисмини ташкил этган айнан 
шу ижтимоий аҳоли туризм бозорига янги сегмент сифатида кириб 
келади. 
3.3.Ўзбекистон Республикасида туризм бозорининг ҳолати ва 
унинг муаммоларини таҳлил қилиш. 
Сўнгги йиллардаги ҳар хил сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий 
ўзгаришларга қарамай, мамлакатимиздаги туризм саноати йилдан-
йилга барқарор равишда маҳсулотлар ва хизматлар ишлаб 
чиқаришни кўпайтириб бораётган халқ хўжалиги тармоғи бўлиб 
қолмоқда. Бундай тенденцияни БТТ услубикаси бўйича бажарилган 
ҳисоб-китоблар ҳам тасдиқлайди. Бундай ҳисоб-китоблар тақдим 
этилган 
туристик 
хизматларнинг 
кўп 
йиллик 
ҳисобот 
маълумотлари асосида амалга оширлган. Таҳлил натижалари 
мутахассисларга туристик хизматларнинг ҳажми, демакки улардан 
олинадиган даромадлар ҳажми ҳам келгусида ортади, дея башорат 
қилишларига имкон бермоқда.
Ўзбекистон катта туристик потенциалга эга ва жаҳон туристик 
бозорида ўз мавқеи бор мамлакат. БТТ маълумотларига қараганда, 

---

35 
2010 йилда дунёдаги туристлар сони 1 млрд. кишидан ортади, 
туризмдан олинадиган даромад эса 1550 млрд. АҚШ долларига 
етади.
Ўзбекистонда 
туризмнинг 
ривожланишига 
тўсқинлик 
қиладиган сабаблар қуйидагилар бўлиши мумкин: 
· меҳмонхона ва транспорт хизмати кўрсатиш даражасининг, 
туристларнинг овқатланиши ва дам олиши тизимининг 
жаҳон стандартлари даражасига мос келмаслиги; 
· хизмат кўрсатиш даражаси анча паст бўлгани ҳолда 
уларнинг нархини ошириб юбориш; 
· миллий маркетинг ахборот тизими ва рекламанинг ҳар хил 
шаклари йўқлиги; 
· кўплаб туристик фирмалар ходимлари малакасининг 
бугунги кун талабларига жавоб бермаслиги ва бу 
фирмаларнинг асосан хорижий туризмга мўлжал олиши. 
Иқтисоий 
муносабатларнинг 
трансформациялашуви 
шароитларида 
туризмни 
ривожлантиришни 
бошқариш 
самарадорлигини оширишнинг муҳим омили хўжалик юритишнинг 
янги шаклларини излаш ҳисобланади. Мамлакатимиздаги туристик 
хизматлар бозорида ҳозирги вақтда асосан анъанавий шакллар 
фаолият кўрсатмоқда. Агар йўлланмаларнинг нархи доимий ошиб 
борадиган бўлса, дам олувчилар сони ҳам тегишлича камайиб 
боради. Юқорида айтилганлардан шу нарса келиб чиқадики, 
ҳозирги шароитларда Ўзбекистонда энг долзарб муаммолардан 
бири туристик соҳани қайта ташкил қилиш, унинг рентабеллигини, 
биринчи навбатда, юқори технологияли комплекслар ва тегишли 
инфраструктурага эга туристик марказларни ташкил қилиш эвазига 
ошириш ҳисобланади. Ички туризмни ривожлантириш, ёшлар, 
аҳолининг кам таъминланган қатламлари, уруш ва меҳнат 
ветеранлари ўртасида туристик-экскурсия фаолиятини яхшилаш, 
тақдим этиладиган ижтимоий қатламларнинг сифатини ошириш 
масалалари ҳам ҳал қилинишини кутмоқда.
Охирги йиллардаги ҳар хил сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий 
ўзгаришларга қарамай, мамлакатимиздаги туризм соҳаси йилдан-
йилга барқарор равишда маҳсулотлар ва хизматлар ишлаб 
чиқаришни кўпайтириб бораётган халқ хўжалиги тармоғи бўлиб 
қолмоқда. Мамлакатимиздаги туристик хизматлар бозорида 
ҳозирги вақтда асосан анъанавий шакллар фаолият кўрсатмоқда. 
Агар йўлланмаларнинг нархи доимий ошиб борадиган бўлса, дам 

---

36 
олувчилар сони ҳам тегишлича камайиб боради. Юқорида 
айтилганлардан шу нарса келиб чиқадики, ҳозирги шароитларда 
Ўзбекистонда энг долзарб муаммолардан бири туристик соҳани 
қайта ташкил қилиш, унинг рентабеллигини, биринчи навбатда, 
юқори технологияли комплекслар ва тегишли инфраструктурага эга 
туристик марказларни ташкил қилиш эвазига ошириш ҳисобланади.