M. M. Mamadazimov A. M. Tillaboyev Sh. E. Nurmamatov

10-rasm. Sferik uchburchak 

---

16 
 
h=90º- z. 
 
1.  Yoritgich  botayotgan  paytda  aniq  g‘arbiy  nuqtada  bo‘lsa,  uning  soat 
burchagi va og‘ishi qancha bo‘ladi? Azimuti va zenitdan uzoqligi-chi? 
2.  Sferik uchburchakning ikki – b va c tomonlari mos ravishda b=30º, c=45º  
bo‘lib, A burchagi 60º ga teng. Uning a tomoni va B, C burchaklarini toping. 
3.  Suniy  yo‘ldosh  osmon  ekvatorini  kesib  o‘tayotganda  to‘g‘ri  chiqishi 
α
1
=15º10′  bo‘lib,  10  minut  o‘tgach  esa  α
2
=45º30′,  δ=05º  koordinatalarga  ega 
bo‘lgan.  Suniy  yo‘ldoshning  shu  10  minut  davomida  o‘tgan  yo‘lining  yoy 
uzunligini toping. Uning yer atrofida aylanib chiqish davri qanchaga teng? 
4.  Soat  burchagi  t=2
h
0
m 
va  og‘ishi  δ=+12º18′  bo‘lgan  Regul  yulduzi  (Asad 
yulduz turkumining eng yorug‘ yulduzi) ning Toshkent (φ=41º20′) uchun azimuti 
va balandligini aniqlang. 
5.  Katta  Ayiq  yulduz  turkumining  eng  yorug‘  yulduzi  (α  si)  ning  to‘g‘ri 
chiqishi  α=10
h
59
m 
,  og‘ishi  δ=+62º10′.  Bu  yulduz  yuqori  kulminatsiyada 
bo‘lganda  Samarqanddagi  (φ=39º35′)  kuzatuvchi  uchun  matematik  gorizontdan 
qancha balandda bo‘ladi? 
6.  Iyun  oyining  boshlarida,  ya’ni  Quyoshning  og‘ishi  20º  bo‘lganda  tush 
paytidan 2 soat  o‘tgandan keyin Buxoro  uchun (φ=39º45′)  Quyoshning  zenitdan 
uzoqligi va azimutini toping. 
7.  Koordinatalari ekvatorial sistemada berilgan sferadagi ikki nuqta (α
1
 δ
1
 va 
α
2
 δ
2
) orasidagi yoy uzunligini (katta aylana bo‘ylab) topish formulasini aniqlang. 
8.  Deneb  yulduzi  (Oqqush  yulduz  turkumining  eng  yorug‘  yulduzi)  ning 
koordinatalari  α=20
h 
40
m
  , δ=45º06′. Bu  yulduz    Toshkentda  (φ=41º20′)  bahorgi 
tengkunlik nuqtasining soat burchagi 18
h
50
m
 bo‘lganda zenitdan qanday burchak 
masofada va qanday azimut burchak ostida bo‘ladi? 
9.  Andromeda  yulduz  turkumi  β  si  (α=1
h
07
m
,  δ=35º21′)  ning  Tibilis  shahri 
(φ=41º43′)  uchun  bahorgi  tengkunlik  nuqtasi  yuqori  kulminatsiyada  bo‘lganda 
matematik gorizontdan balandligini va azimutini aniqlang.