Патологик



Download 3,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/268
Sana25.02.2022
Hajmi3,19 Mb.
#277157
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   268
Bog'liq
Haqberdiyev - Patologik fiziologiya

1. 3. 
КАСАЛЛИКНИ КЕЧИШИОҚИБАТЛАРИ ВА ДАВОЛАШНИНГ 
УМУМИЙ АСОСЛАРИ
Касаллик даврлари
Ҳар бир касаллик, фақат унга хос клиник кўринишга эга. Бу ҳар хил 
омилларининг таъсири билан боғлиқ. Экзоген омиллар (патоген қўзғатувчини 
хусусияти, уни кучи, тасирини давом этиши ва ҳ.к.), эндоген омиллар (ирсий 
мойиллик, ёш, жинс, касалликдан олдин соғломлик ҳолати ва ҳ.к.) шуларга мисол 
бўла олади. Шунга қарамай, касаллик ривожланишида шартли равишда қуйидаги 
даврларни фарқ қилиш мумкин:


15 
1. 
Латент ёки яширин давр – патоген қўзғатувчи ўз таъсирини кўрсатгандан 
бошлаб, касалликни дастлабки аломатларининг пайдо бўлгунча ўтган вақт оралиғи 
тушунилади. Яширин давр бир неча секунд ва минутдан (механик жароҳатланиш, 
ўткир заҳарланиш ва ҳ.к.) тортиб, бир неча кун, хафта, ойлар, йиллар ва ҳаттоки ўн 
йиллаб (баъзи юқумли касалликлар, моддалар алмашинувининг касалликлари ва 
бошқалар) давом этиши мумкин.
Яширин даврнинг муддати патоген қўзғатувчининг кучига ва организмнинг 
қаршилик кўрсатиш хусусиятига боғлиқ. Организмнинг қаршилик қилиш 
хусусиятларидан патоген қўзғатувчининг кучи устунлик қилса, яширин давр қисқа 
бўлиши, акс ҳолда эса у узоқ давом этиши кузатилади. 
Баъзи муаллифлар яширин даврни иккига ажратадилар. 
Яширин давр фақат касалликдан олдин келибгина қолмай, балки мавжуд 
касалликнинг авж олишида оралиқ давр хизматини ўташи мумкин. Масалан, безгак 
касаллигиниг ҳар галги хуружи орасида яширин давр кузатилади, бундай даврда 
қонда паразитлар (текинхур касал қўзғатувчи) нинг ривожланиш цикли учун 
зарурдир.

Латент” – сўзи амалий тиббиётда бошқа маънода ҳам ишлатилади, бунда у 
алоҳида касалликнинг клиник кечишини хусусиятларини белгилаш учун ишлатилади. 
Бундай ҳолда касаллик клиник аломатларсиз кечади ва касал организмда анчагина 
жиддий патологик ўзгаришлар содир бўлгандагина намоён бўлади. Масалан, сил 
касаллигиниг латент шакли ошқозон ва ун икки бармоқли ичакнинг яра касаллиги 
шуларга киради.
Латент даврининг асосий хусусияти шуки, бунда келажакдаги (энди 
ривожланадиган) касалликнинг кўринарли субъектив ва объектив аломатлари мавжуд 
бўлмайди. Қатор ҳолларда замонавий тадқиқот усулларини қўллаб касалликни бу 
даврда аниқлашга муваффақ бўлинади, бу эса касалликни самарали даволаш ва 
олдини олиш (профилактика) да муҳим аҳамиятга эга. 
2. 
Продромал давр – (грекча “prodroma” касалликни нишонаси, даракчиси) 
касалликнинг биринчи аломатлари юзага келгандан бошлаб, то унинг ҳамма асосий 
клиник симптомлари тўла ривожлангунча ўтган муддатдир.
Бу даврда касалликни клиник симптомлари махсус хусусиятларга эга бўлмай, 
ҳар хил касалликлар учун хос аломатлар учрайди: масалан, умумий маззани қочиши, 
иситмалаш, жисмоний фаолликни пасайиши ва ҳ.к. шуларга киради. Шу туфайли 
касалликни бошланғич симптомларини аниқлаш муҳим аҳамиятга эга. Маслан, 
болаларда қизамиқ касаллигини Коплик – Филатов доғлари (лунжнинг шиллиқ 
пардасида майда оқимтир доғларни пайдо бўлиши) бўйича продромал даврдаёқ 
аниқлаш мумкин. Продромал даврни фарқ қилиш шартлидир. Кўпчилик 
касалликларда латент давр билан продромал давр ўртасда аниқ чегара ўтказиш 
имконияти йўқ (қизилча, тошмали тиф, ва ҳ.к.). 
3. 
Касалликни клиник симптомлари яққол кўринадиган даври (Аспе) – 
касалликни дастлабки аломатлари юзага келгандан бошлаб унинг ҳамма клиник 
симптомлари тўла ривожлангунча ўтган даврдир. Касалликни бу даврида уни аниқ 
диагнозни қўйишга муваффақ бўлинади. Аммо ҳар хил омилларнинг таъсири туфайли 
(
касалликни унга билинмайдиган шакллари, организмни ёши, жинси, 
реактивлигининг фарқий хусусиятлари) бунинг имкони ҳамма вақт ҳам 
бўлавермайди. 

Download 3,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish