Патологик

 
 

---

16 
Касалликнинг оқибатлари. 
Касалликнинг оқибатлари организмнинг қаршилик қилиш қобилияти билан 
патоген кўзғатувчининг кучини ўзаро нисбатига боғлиқ. Касалликнинг қуйидаги 
оқибатлари бўлиши мумкин:
1.
Соғайиш. 
2.
Рецидив (лотинча – recidivus қайталаш, янгидан бошланиш). 
3.
Ўткир ҳолатдан сурункали шаклга ўтиши. 
4.
Ўлим. 
Организмнинг соғайиши. 
Соғайиш – бу мураккаб ҳимоя, мослашув, компенсатор, тикланишга оид фаол 
жараёнлар мажмуи бўлиб, улар организмни касаллик бошланиши биланоқ фаол 
равишда ҳимояловчи ва пайдо бўлган патологик ўзгаришларни бартараф қилишга, 
соғлиқни тиклашга, ташқи муҳит билан организм уртасидаги бузилган алоқаларни 
сифат жиҳатидан янги даражада тиклашга қаратилган. Тўла ва чала соғайишлар фарқ 
қилинади.
Тўла соғайишда касаллик натижасида организмдаги орган ва системаларнинг 
бузилган функцияларнинг ҳаммаси қайтадан тикланади. Тўла тузалиш организмни 
касаллик бошлангунча бўлган дастлабки ҳолатга қайтариш деган маънони бермайди. 
Соғайган организм, унда касалланишгача бўлмаган, сифат жихатидан янги хосаларга 
эга бўлади. Масалан, қандайдир юқумли касалликдан тузалганда касалликнинг 
организмда патоген омил (антген) га қарши махсус иммун антителлолар пайдо 
бўлади, нейтрофилларнинг фагоцитар фаоллиги, ажратиш жараёнлари кучаяди. Шу 
туфайли илгаридан сақланиб қолган “Restutio adintegrum” тушунчаси, яъни бус-
бутун, худди аввалги ҳолатидагидек бешикаст, касаллик бошлангунгача бўлган 
дастлабки ҳолатгача тикланиш тушунчаси нотўғридир. Тўла соғайганда ҳам 
организмда функциялар ва уларни регуляциясини қисман ўзгаришлари сақланиб 
қолади. Шундай қилиб, соғайиш фаол жараён бўлиб, шикастловчи омилнинг 
таъсирини бошланишиданоқ, бу жараёнда организм бир бутун ҳолда ишитрок этади. 
Соғайиш патологик ўзгаришларнинг кўламига ва организмнинг қаршилик кўрсатиш 
қобилиятига боғлиқ. Организмни қаршилик кўрсатиш қобилияти эса ўз навбатида 
организмнинг фардий реактивлигига, ёшига ва бошқа кўп омилларга боғлиқдир.