Патологик

2.11.
БИОЛОГИК ОМИЛЛАРНИНГ ПАТОГЕН ТАЪСИРИ 
 
Касаллик 
тарқатувчи 
биологик 
омилларнинг 
асосий 
гуруҳини 
микроорганизмилар (бактериялар, вируслар, риккетсиялар, содда ҳайвонлар) ташкил 
этадилар. Уларнинг организмга таъсири натижасида инфекцион жараёнлар пайдо 
бўлади. 
Ҳайвонларнинг инсон организмига касаллик тарқатувчи таъсири эса 
қуйидагича бўлиши мумкин: 
I.
Механик жарохатлар. Ҳайвонлар сузиши, тепиши, тишлаши, санчиб олиши ва 
х.к каби йўллари орқали организмга механик зарар етказади. Айни вақтда шуни ёдда 
тутиш керакки ҳайвонларнинг оғиз бўшлиғи, тирноқлари ва танасининг бошқа 
қисмлари микроорганизмга бой бўлади. Шу сабабли кўпинча ҳайвонларнинг инсон 
организмига чақирадиган шикастлари яра, инфекцион жараёнининг ривожланиши 
билан бирга ўтади. 
II.
Ҳайвонлар микроблар манбаигина эмас балки хар хил инфекцион 
касалликларни тарқатувчилари хам хисобланади. Баъзи инфекцион касалликларни 
тарқатувчилари хам инсон хам ҳайвонлар учун деярли бир даражада патогенлик 
хусусиятига эга. Уларнинг иштироки билан пайдо бўлган касалликларга зоонозлар 
дейилади ва уларга тоун, туляремия, бруцеллёз, қутуриш ва бошқа бир қанча 
касалликларни мисол сифатида келтириш мумкин. Бу касалликларни тарқатувчилар 
инсон организмига ҳайвонлар ажратган моддалар (сўлак, сийдик, нажас, балғам, туки 
ва х.к) воситасида ўтиши мумкин. Тирик мавжудотларни ёлгиз механик йўл билан 
тарқатадилар чунки пашшалар хартумлари ва панжаларида кўпинча ошқозон ичак 
инфекцион касалликларининг сабабларини бир жойдан бошқа жойга ташиб 
тарқатадилар. Баъзи холларда эса микроорганизмлар ҳайвон организмида муайян 
ривожланиш даврини кечиради ва инсонга мураккаб йўллар орқали юқади. Патоген 
замбуруғлар ҳайвон танасидан инсон терисига, тукларига, тирноқларига бевосита 
таъсир-контакт йўли билан ўтади. Ана шундай йўллар билан ит ва мушуклардан 
инсонга темиратки каби бир неча тери касалликлари тарқалиши мумкин.