Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

159 - САВОЛ 
МЕРОС – БУ ҚАНДАЙ ТУШУНЧА?
ЖАВОБ: Мерос – интеллектуал соҳада ўтмишдаги аждод-
ларимиздан, авлоддан-авлодга ўтиб келаётган ақлий фаолият 
натижалари. Улар: кашфиётлар, ихтирочилик ҳамда муаллифлик 
маҳсули ва шу каби асарлар.
Мерос – маънавий-маърифий соҳада бой миллий-маънавий 
бойлигимиз. Улар: донишмандларимиз ижоди намуналари, ал-
ломаларимизнинг адолатли жамият ва баркамол авлодни шакл-
лантириш ҳақидаги таълимотлари. 
Мерос – маданий соҳада аждодлардан авлодларга қолиб 
келаётган илмий, адабий, бадиий ва шу каби бойликлар. 
КЎРСАТМА: Тадқиқотчи ўз ижодий фаолияти бўйича 
истиқболли ва жорий режаларни тузиб олиши лозим ва унда 
миллий қадриятлар (мерос) мониторинги эътиборга олиб борилса, 
ишдаги (ижоддаги) илмийлик йўқолмайди. 
160 - САВОЛ: МЕТОД – БУ ҚАНДАЙ ТУШУНЧА?
ЖАВОБ: Метод – (юнонча, “metodos” – билиш ёки тадқиқот 
йўли, назария, таълимот) – воқеликни амалий ва назарий эгаллаш, 
ўзлаштириш, ўрганиш, билиш учун йўл-йўриқлар, усуллар 
мажмуаси, фалсафий билимларни яратиш ва асослаш усули 
[ЎзМУ. – Т., 2003. 5 ж. – 613 б.]. 
Методлар ҳақидаги фан методология дейилади. Фанда 
назарий ва амалий (эмперик) методлар мавжуд. 

---

123 
Метод – (метод юнонча – айнан нимадир йўл) – мақсадга 
эришиш йўлини билдиради. Муайян маънода тартибга солина-
диган фаолият. Метод юнонча сўз бўлиб, йўл, ахлоқ маъноларини 
билдиради. Одатда, кенг маънода қўлланиладиган “метод” тер-
мини кишиларнинг ўз олдиларига қўйган мақсадларига эришиш, 
маълум объектни ўзлаштириш борасидаги амалий ва назарий 
фаолиятлари усулларини англатади. 
Таълим жараёнидаги маълум бир мақсадни амалга оширишга 
қаратилган фаолиятнинг турлича бўлиши янгидан-янги усул-
ларни, методларни келтириб чиқаради. 
КЎРСАТМА: Метод танлашда албатта айрим ўқув пред-
метларини ўзига хос хусусиятларига амал қилинмоғи лозим. Шу 
билан бирга таълим жараёнида кўпчилик ўқув предметларини 
ўқитишда қўлланилиши мумкин бўлган умумий ўқитиш метод-
лари билан бирга айрим ўқув предметларини ўқитишда қўл-
ланилган ўзига хос хусусий методлар ва методик ёндашувлар ҳам 
бор. Айрим предметларни ўқитишда қўлланиладиган хусусий 
методлар умумий ўқитиш методлари билан мустаҳкам боғлиқдир.