Ўзбекистон республикаси вазирлар махкамаси тошкент ислом университети “фикх, иктисод ва таббиий фанлар” факультети

2.Компаниянинг ҳар томонлама ривожланиши стратегияси 
Юқори тартибдаги рақобат афзалликлари (янги илмий ишламалар, 
технологиялар, новотарларнинг инновацион монополияси)га асосланган 
инновацион ривожланиши янги соҳалар ва янги бозорларга фаол бостириб 
киришни ташкил қилиш учун катта стратегик имкониятлар яратади. Бу 
стратегик имкониятлар ўз навбатида иқтисодий ўсишнинг сифатан янги 
салоҳиятини яратадилар. Компаниянинг ҳар томонлама ривожланиши 
стратегияларининг вариантлари 2-расмда берилган. 
2 – расм. Ҳар томонлама ривожланиш стратегияларининг вариантлари. 
2 – расмдан кўринишига, ташкилот учун ҳар томонлама ривожланишнинг 
олтита стратегиялари энг катта аҳамиятга эга: 
1. 
Бирлашмалар, ютиб юборишлар ёки янги ва қўшма корхоналар 
ташкил қилиш асосида янги соҳага кириб бориш. 
2. 
Турдош соҳаларда ҳар томонлама ривожланиш. 
3. 
Турдош бўлмаган соҳада ҳар томонлама ривожланиш. 
4. 
Ишлаб чиқаришни йиғиштириш ва тузатиш. 
Турдош 
соҳалардаги 
ҳар 
томонлама 
ривожланиш 
стратегик 
афзалликлар: 
харажатларни 
қисқартириш, 
технологиялар 
билан 
алмашишдан 
фойдаланиш 
ҳисобига 
акцияларнинг 
даромадлилигини 
шакллантириш 
Турдош бўлмаган соҳалардаги 
ҳар томонлама ривожланиш. 
Хатарларни ҳар хил соҳалар 
бўйича 
тақсимлаш. 
Инвестицион 
портфелни 
муваффақиятли 
бошқариш 
ҳисобига 
акциялар 
даромадлилигини 
шакллантириш 
Турдош ва турдош бўлмаган 
соҳалардаги ҳар томонлама 
ривожланиш 
Вертикал 
интеграциялашиш 
тўлиқ 
(ишлаб 
чиқаришнинг 
барча 
босқичлари) 
қисман 
(алоҳида) 
Компаниянинг 
ҳар 
томонлама ривожланишдан 
кейинги 
стратегик 
имкониятлари. 
Янги 
соҳаларда 
ўринларни 
эгаллаш 
ва 
эскилардаги 
ўринларни 
мустаҳкамлаш 
учун 
янги 
харидларни 
амалга 
ошириш. 
Корпорациянинг 
йиғма 
молиявий кўрсаткичларини 
яхшилаш 
учун 
алоҳида 
корхоналарни 
сотиш 
портфелини 
қайтадан 
тузиш. 
Кучсиз 
корхоналардан 
холис бўлиш, бирлашиш 
(ютиб юбориш)йўли билан 
ҳар 
томонлама 
ривожланишнинг базасини 
қисқартириш. Трансмиллий 
мультсоҳали 
компания 
(ДТНК)га айланиши. 

---

43 
5. 
Аралаш ҳар томонлама ривожланиш ва қайта қуриш. 
6. 
Кўп миллатли ҳар томонлама ривожланиш. 
Агар янги соҳага кириб бориш, янги компания ёки қўшма 
корхонани ташкил қилиш стратегияси ҳар томонлама ривожланмаган 
компания томонидан кучли ва фойдали рақобат ўринларини эгаллаш учун 
қўлланилса, қолоқ ишлаб чиқаришларни йиғиштириш ва тугатиш ва 
трансмиллий ҳар томонлама ривожланиш мақсадидаги қайта қуриш ва ҳар 
томонлама ривожланиш мақсадидаги қайта қуриш ва ҳар томонлама 
ривожланиш стратегияси, қоидага кўра, кучли ва етарлича кенг ҳар 
томонлама ривожланган корпорацияларда вужудга келади.