1
7
Fazoviy koordinatlar, translyasiya efemeridida joylashgan axborotdan
foydalanib, engil hisoblab chiqarilishi mumkin. Protseduralar quyidagicha:
Sun`iy yo`ldoshlarning to`liq aylanish davri, ya`ni orbitani tugallash uchun
talab qilinadigan vaqt. Keplerning uchinchi qonunini foydalanib:
(1)
1 – yerning gravitatsi
konstantasi, 398 601 km 3 s-2.
“O`rtacha anomaliya”, (ts - tp) vaqt oraligida sun`iy yo`ldoshlar bilan yaratilgan
M burchagini hisoblab chiqaraylik:
(2)
Bunda:
ts = sun`iy yo`ldoshlarning signal berish (kuzatiladigan) vaqti; tp = sun`iy
yo`ldoshlarning perigeydan o`tish vaqti (translyasiya efemerididan oligan).
110-rasm.
Ekssentrik anomaliya
M sun`iy yo`ldoshlarning orbitadagi o`rnini aniqlaydi, biroq faqat e = O bo`lgan
ellips uchungina, yani aylana uchun. Bu holatni tuzatish uchun “ekssentrik anomaliya”
E ni va “haqiqiy (to`g`ri) anomaliya” f ni (110-rasm), deyarlik aylana orbita GPS uchun,
olishimiz kerak.
1
7
“Broadcast Ephemer”da qo`shimcha berilgan ko`rsatkichlar, sun`iy
yo`ldoshlar harakatlarining sof Kepler shaklidan chetga chiqishni ta`riflaydi. Ikkita
efemerid mavjud: translyasiya qilinadigan, tubanda ko`rsatiladi, va To`g`ri efemerid.
M0 = o`rtacha anomaliya;
= harakatning o`rtacha ayirmasi; e =
ekssen trisitet;
= katta yarimo`qning kvadrat ildizi;
= to`g`ri ko`tarilish;
= egilish;
= perigey kattaligi;
= to`g`ri ko`tarilish tezligi;
= egilish tezligi;
Cuc, Cus = kenglik o`lchami hadlari
tuzatmalari;
Crc, Crs = orbita radiusi
hadlari tuzatmalari; Cic, Cis
= egilish hadlari tuzatmalari; tp = efemeridning
ma`lumotnoma vaqti.
“Broadcast Ephemeris”dan, yana geopotensial WGS 84 modelidan, aynan:
Erning burchak tezligini (7292115 x 10-11 rad s-1);
– yerning gravitatsion/og`irlik turgunligidan (3986005 x 108 m3
s-2) kelib chiqib, orbitada buzilgan (chetga chiqqan) dekart koordinatlari
quyidagilardan foydalanib:
u – kenglikning o`lchami (orbital yassilikda tugunning sun`iy
yo`ldoshlarga ko`tarilish burchagi); r – yer markazining radiusi, quidagi tarzda
hisoblab chiqarilishi
mumkin:
Ilgari belgilanganligi kabi, prinsiplar masofalarni (yoki uzoqlikni) o`lchashni,
hech bo`lmaganda, foydalanuvchiga zarur bo`lgan Xp, Yp va Zp larning o`rinlarini
topish uchun, joylari ma`lum bo`lgan X, Y va Z uchta sun`iy yo`ldoshlargacha o`lchashni
o`z ichiga oladi.
O`zining soda shaklida sun`iy yo`ldoshlar signal yubordi, unda sun`iy
yo`ldoshlardan chiqqan vaqt (tD) modellashtiriladi. Priyomnik o`z navbatida kelish
vaqtini (tA) shu belgi bilan qayd qiladi. Keyin signalga sun`iy yo`ldoshlardan
1
7
priyomnikkacha etib borish uchun zarur bo`lgan vaqt (tA - tD) = At ga teng (kechikish
vaqti deb ataladi).
Do'stlaringiz bilan baham: