Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
464 
ОИЛАДА ДИНИЙ ЭЪТИҚОД ШАКЛЛАНИШИГА ДОИР ЁНДАШУВЛАР 
ТАҲЛИЛИ 
 
Исаева Муштарий Алишер қизи 
Ўзбекистон халқаро ислом акдемияси Дин психологияси ва педагогика
кафедраси ўқитувчиси
Аннотация. Мақолада оилавий муносабатлар жараёнида шахс ва унинг 
диний эътиқоди шаклланиши масаласи ёритилган. Шунингдек, бу борада хориж 
психологларининг илмий-назарий қарашлари таҳлил этилган. 
Калит сўзлар: оила, оилавий муносабатлар, дин, диний эътиқод, эътиқод 
психологияси. 
Азалдан жамият ва турли диний таълимотларда оила муқаддас саналиб, 
оилавий муносабатларга алоҳида эътибор қаратилган. Оиланинг ижтимоий 
маскан сифатида фарзанд камолотида тутган ўрни, унинг ўз қобилияти ва 
иктидорини намоён этишига таъсири масалалари ҳамиша долзарб бўлиб келган. 
Бу мавзу инсоният тарихида яшаган кўплаб алломаларнинг эътиборидаги муҳим 
муаммолардан саналади. Оилавий муҳит жамият учун соғлом фикрдаги авлодни 
тарбиялашнинг асосий бўғини ҳисобланса, ота-она билан фарзанд ўртасидаги 
муносабатларда диний эътиқодни тарбиялаш асосий воситадир.
Эътиқод психологияси ҳақида сўз юритилганда диний дунёқараш 
тушунчаси муҳим ўрин эгаллайди. Дунёқараш инсоннинг ўзини ва дунёни 
зарурий равишда англаши ҳамда баҳолаши асосида шаклланади. Демак, шахснинг 
онги билан боғланган индивидуал дунёқараш пайдо бўлади. Дастлаб ҳар бир шахс 
дунёни ҳиссий сезади. Кейин воқелик ҳақида тўплаган билимлари асосида 
дунёқараш пайдо бўлади. Бу дунёни англаш дейилади. Шахснинг дунёни англаши 
орқали унинг ўзини англаши ҳам шаклланиб боради [1: 14]. 
Дарҳақиқат, оиладаги турмуш тарзининг соғломлиги кишиларни жамиятда 
эгаллаб турган социал статусларини янада мустаҳкамлашга хизмат қилади. Чунки 
турмуш тарзи кишиларнинг маънавий дунёси билан ҳам узвий боғлиқдир. Оила 
муҳити инсоннинг фикрлаш туйғуси борасида ҳам муҳим ўрин тутади. 
Кишиларнинг турмуш тарзига мавжуд ижтимоий шарт-шароитлар сезиларли 
таъсир кўрсатади. Кундалик ҳаёт фаолиятида уларнинг ахлоқий-эстетик 
қарашлари, хулқи, муомаласи, ҳаётий турмуш тасаввурлари, 
ички дунёсига, диний эътиқодига сингиб кетади ва турмуш тарзига, фикрлаш 
тарзига айланади. Турмуш тарзининг энг муҳим ижтимоий томони жамият 
аъзоларининг ижтимоий меҳнати, ўзаро муносабатлар, оила ва тарбия 
жараёнидаги 
диний 
эътиқод 
кишиларнинг 
жисмоний 
ва 
маънавий 

---