Д ей л карнеги сабот ортидаги манзил Сиз излагай китоб

л и б турганини кўрамиз, М ана бунисига нима дейсиз?
М амлакатдаги м авж уд илм даргоҳлари - коллежлар- 
нинг кўпчилигида нотиқлик илм ининг м ум тоз наму- 
наси сиф атида Э д м у н д Берк нутқларининг матни ўрга- 
нилади. Н егаки, у н и н г маърузалари ихчам , аниқ маъ- 
лумотларга асосланган ҳ о л да маъноли ёзилган. А слида 
эса, Берк дастлабк и пайтларида ж удаям ночор нотиқ 
бўлган. У сўзга чиққан пайтда, турли-тум ан га п -сў з, 
м азах қилиш лар, оёқларни тапиллатиб, залда тартиб- 
сизликлар бош лани б кетарди.
Тиним сиз м еҳнат ва чидам Э дм ун д Беркни нотиқлик 
оламида маш ҳур қилибгина қолмасдан, балки шу соҳага 
асос солган ва ўзи га х о с мактаб яратган ш ахслардан би- 
рига айлантирган эди.
* * *
М ен бир қанча маш ҳур нотиқларнинг нутқи ёзилган 
матнларни ҳам мутолаа қилиб, улардаги турли-туман ус- 
лублардан ҳайратланаман.
«Ф орд иш лаб чиқарган барча машиналар айнан бир- 
бирига ўхш айди, - д е б ёзганди Генри Ф орднинг ўзи. -
33

---

А м м о ҳеч қачон айнан бир-бирига ўхш аган икки одам  
бўлмайди. Азалдан айни ўхш аш ликка эга ш ахс бўлма- 
ганидек, кейинги даврларда ҳам асло такрорланмайди.
Навқирон йигит ўзидаги хос хусусиятларни такомил- 
лаштириш эвазига бош қалардан фарқланиш белгисини 
тўла ҳис этиш и лозим. Начора, мактаб ва жамоалар )са 
кўп ҳолларда ҳаммани бир хил андозада фикрлашга, 
ҳаракат қилишга, такрорлашга сунъий зарурият туғди- 
радилар ёки маж бурият остига тортадилар».
Генри Ф орднинг ю қоридаги мантиқли сўзларидан 
қандай хулоса чиқариш имиз мумкин? Аввало, б у д у н ё- 
да бир-бирига ўхш аган икки одам бўлмаслигини тўғри